Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Զի՞նչ է ուխտ, եւ զի՞նչ է սահման։
      
       Պատասխան։ Ուխտն բանիւն է, եւ սահմանն գործով։ Դարձեալ՝ ուխտն յապայն է, եւ սահմանն ի ներկայն։ Եւ դարձեալ՝ ուխտելն է բարիս առնել. եւ սահմանն չար ո՛չ առնել։ Եւ է ոմանց ուխտից զանցումն անմեղադելի է։
       Նախ՝ զաւակաց որք ընդ հրամանաւ են ծնողաց։
       Երկրորդ՝ կանանց ի հրամանս արանց։
       Երրորդ՝ ծառայք եւ վարձկանք հրամանաւ տէրանց։
       Չորրորդ՝ աշակերտք՝ վարդապետաց եւ դատաւորաց։
       Հինգերորդ՝ հնազանդք առաջնորդաց. որպէս կրօնաւորք եւ հաւատացեալք։
       Վեցերորդ՝ շնորհընկալ. որպէս խոստովան որդիք. եւ ժողովուրդք. եւ քահանայք հայրապետաց։
       Եօթներորդ՝ արարածք Աստուծոյ։ Եւ բաւականութիւն սոցա է այսպէս. զի եմք մարմին հոգի եւ միտք գոյացեալ. եւ ունիմք կարիս եւ ինչս եւ շնորհք եւ կրօնք։ Եւ է հոգին յԱստուծոյ. եւ մարմինն ի ծնողաց. եւ միտք յուսուցչաց։ Եւ կարիքն կրկին է. ներքին ամուսնութեանց, եւ արտաքին ընչից։ Շնորհքն է զարդ հոգւոյն. եւ կրօնքն մտաց։
       Վասն որոյ պարտ է ընդ հրամանաւն կալ նոցա՝ յորմէ եւ առ որ զկապակցութիւն ունիմք եօթանցն ասացեալ։
       Եւ որպէս կնոջ ընդ հրամանս առնն իւրոյ յանցանել պոռնկութիւն է, նոյնպէս եւ զաւակաց, եւ ծառայից, եւ աշակերտաց, եւ հնազանդելոց, եւ ժողովրդոց. նոյնպէս եւ հոգիս մեր ելեալ ի հրամանացն Աստուծոյ՝ պոռնկութիւն է նմա. եթէ ըստ գործոց. եթէ ըստ հաւատոց։
       Եւ որպէս Ովսէէ ո՛չ է պոռնիկ՝ եւ ո՛չ Սամուէլ մարդասպան զի հրամանաւ Աստուծոյ էր։ Նոյնպէս եւ ամենայն ոք հրամանաւ առաջնորդին թէ պահեսցէ զուխտն բարի է. եւ թէ զանցուսցէ ո՛չ դատապարտի։
       Իսկ ուխտաւորին օրէնք զայն հրամայեաց Աստուած. ուխտաւոր է որ ապաշխարէ վասն մեղաց։
       Նախ գերծու զհերն. եւ զոր ուխտիւն աճէ՝ զայն ի սեղանն հանել ի կատարումն ուխտին։
       Եւ այս է գերծուլն, զառաջին գործեալ մեղքն սրբել խոստովանութեամբ. եւ զապաշխարութեան գործն մատուցանել Աստուծոյ։
       Ի գինւոյ եւ ի ցքոյ պահել, զի մոռացկոտ եւ քնու եւ ծոյլ եւ ապուշ առնէ գինին։
       Եւ քացախ ո՛չ ուտել, զի ապականութիւն է։ Եւ ո՛չ զկորիզն, զի ի բաց ընկնելի է։ Եւ ո՛չ զխաղող, զի զբօսանք է։
       Եւ ո՛չ զչամիչն, զի արեւակէզ է եւ պակաս ի զօրութենէ։ Եւ այսպիսիքս ամէն ո՛չ են յարմար ուխտականի։ Եւ ի յանապատն միս ուտելոյ հրաման ո՛չ ունէին. որպէս եւ ո՛չ ի դրախտին։
       Ապա յայտ է՝ զի որ ընդ ապաշխարութեամբ է եւ կրօնաւոր, ի գինւոյ ի րգոյ եւ ի մսոյ պահեսցէ։
       Եւ ի գլուխն սուր ո՛չ ելցէ որպէս Սամփսոնին։ Գլուխն նշանակ է մտաց. զոր չէ պարտ յաւելուլ՝ եւ ո՛չ պակասել. որպէս մուրճ ո՛չ գործէր ի սեղանն զի մի՛ պղծեսցի։ Եւ հերքն յառաջ եկեալ՝ անզգայ է. ո՛չ հեշտանայ եւ ո՛չ ցաւի։ Նոյնպէս եւ կրօնաւորն ո՛չ ցաւի եւ տրտմի եւ ո՛չ հեշտանայ ընդ աշխարհի։ Եւ զհերսն պատարագել Աստուծոյ, նախ զինքնածին բոյսքն ի յանձնէ իւրմէ, եւ ապա զայլսն ի յանասնոց։ Եւ ուխտաւորն ի տուն սգոյ ո՛չ երթայ. այն է որ ի մեղքն այլ ո՛չ դառնայ. եւ ո՛չ ընդ մեղսասէր գործակիցս։ Եւ թէ մեռանի ոք ի տուն ուխտաւորին, պղծեցաւ ուխտն. եւ անհամար լիցին առաջին աւուրքն, եւ նո՛ր սկսցի։ Այն է որ թէ իմասանց հոգւոյն եւ մարմնոյ այսինքն բանիւ՝ ցասմամբ՝ եւ ցանկութեամբ, կամ աչօք կամ լսելեօք կամ այլ ինչ գործով մեղանչէ դարձեալ, ուխտն ո՛չ եղեւ ամբողջ. դարձեալ նոր պարտ է ապաշխարել։ Ըստ այնմ. «Եթէ ոք զամենայն օրէնսն պահիցէ, եւ միովն գթիցէ՝ եղեւ ամենայն օրինացն պարտական»։
       Այսքան առ այս։