Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Ա՛րդ՝ բազմազան եղանակաւ համեմատի մեծն Մովսէս փրկչին մերոյ Քրիստոսի. ըստ որում ասէր. «Մարգարէ յարուսցէ ձեզ Տէր իբրեւ զիս, նմա լուիջիք»։
       Առաջին՝ որպէս ի ծնունդն իւր ապրեցաւ Մովսէս յարուախեղդ մահուանէն փարաւոնի։ Եւ Տէրն մեր Քրիստոս ի մանկակոտոր սպանմանէն Հերովդէի։
       Երկրորդ՝ Մովսէս քարոզէր ժողովրդեանն թէ՝ Աստուած հարցն ձերոց առաքեաց զիս. եւ յերկրպագութիւն նմա հրաւիրէր։
       Եւ Քրիստոս առաքեալ զինքն ի հօրէ քարոզէր, եւ հաւատալ ի հայր պատուիրէր։
       Երրորդ՝ Մովսէս ժ հարուածովք տանջէր զեգիպտացիսն։
       Իսկ Քրիստոս խնամարկեալ իւրոցն ժ սքանչելեօք ի մարմինս նոցա բժշկէր զիսրայէլացիսն։ Այսինքն նախ՝ կուրաց տեսանել տայր։ Բդ՝ խլից լսել տայր։ Գդ՝ համերց խօսիլ. դդ՝ ձեռաց շարժումն. եդ՝ կաղաց գնալ. զդ՝ անդամալոյծ միակողմանց բժշկութիւն. էդ՝ բորոտից սրբութիւն. ըդ՝ բոլոր մարմնոյն հիւանդաց եւ ջերմացելոց առողջութիւն. թդ՝ զդեւսն հանէր. ժդ՝ զմեռեալսն յարուցանէր։
       Եւ յայտ է աստի, զի սքանչելիքն Քրիստոսի՝ շնորհք մարդասիրութեան է առաւել քան զՄովսէսին։
       Զի նա խաւարաւ տանջէր, եւ Քրիստոս զկոյր աչսն լուսաւորէր։
       Նա կեղ եւ մուն յարուցանէր ի մարմին նոցա. եւ Քրիստոս զբոր եւ զցաւս սրբէր ի մարմնոցն։ Նա մահ անդրանկացն ածէր. եւ Քրիստոս զմեռեալս յարուցանէր։ Այս երրորդ եղանակ համեմատութեան։
       Չորրորդ՝ նա զգառն զատկին եղեն որով ազատեցան ի փարաւոնէ։ Եւ Քրիստոս գառն ճշմարիտ զենաւ եւ ազատեաց զմեզ ի սատանայէ։
       Հինգերորդ՝ Մովսէս զծովն պատառեաց։ Եւ Քրիստոս ի վերայ ծովուն ընթացաւ։
       Վեցերորդ՝ Մովսէս զգառն ջուրն քաղցրացոյց եւ զգետն յարիւն դարձոյց։ Եւ Տէրն զջուրն ի գինի փոխեաց եւ զգինին յարիւնն իւր սուրբ։
       Եօթներորդ՝ Մովսէս Խ օր անսուաղ պահեաց ի լերինն։
       Եւ Տէր մեր պահեաց Խ օր ի փորձութեան լեառն։
       Ութերորդ՝ Մովսէս Խ օր ի մէջ ամոյ կալով էառ զպատուիրանսն։ Եւ Տէրն ետ յարութեանն զԽ օր ի վերայ օդոյ։
       Իններորդ՝ նորա լուսաւորեցան երեսքն ի Սինա։ Եւ Տեառն ի Թաբօր։
       Տասներորդ՝ Մովսէս զեռայարկ խորանն կանգնէր ի չորից նիւթոց։ Եւ Քրիստոս զյարկն Դաւթի որ է եկեղեցի՝ չորիցս առաքինութեամբ եռաբնակ օթեւան Աստուծոյ կազմեաց։
       Մետասաներորդ՝ Մովսէս զառաջին տախտակն խորտակեաց եւ ի նորն գրեաց զօրէնսն։ Եւ Քրիստոս զհրէայսն ցրուեաց, եւ ի սիրտ հեթանոսաց նոր ժողովրդեանն աւանդեաց զօրէնսն։
       Երկո տասաներորդ՝ Մովսէս Հ ծերս ընտերաց եւ ետ ի հոգւոյն։
       Եւ Տէրն Հ աշակերտաց իւրոց։
       Երեքտասաներորդ՝ նա երկոտասան իշխանօք բաժան ցեղիցն առաջնորդեաց։ Եւ Տէրն բաժան առաքելօք զազգս քրիստոնէիցն յերկինս հրաւիրեաց։
       Չորեքտասաներորդ՝ Մովսէս հաց զմանանայն ետ եւ լորամարգ ի ծովէ։ Եւ Տէր մեր զհացն աճեցոյց ապերախտ ազգին, եւ զձուկն ի ծովէն։
       Հնգտասաներորդ՝ ին ի վիմէն ջուր բղխեցոյց։ «Եւ վէմն էր Քրիստոս» ըստ առաքելոյ։ Եւ ի կողից Տեառն բղխեցին աբերք ի զմայլումն պասքեցելոց եւ ի լուացումն ախտաժէտ հոգւոց։
       Վեշտասաներորդ՝ Մովսէս ետ զթլփատութիւնն եւ զլուացումն ջրոյ։
       Իսկ Քրիստոս անխնայելով յեկեղեցի՝ փոխեաց ի մկրտութիւն։
       Եօթնեւտասներորդ՝ Մովսէս մի անգամ պատարագեաց եւ ետ ցԱհարօն եւ ցորդիսն։ Եւ Տէրն միանգամ կատարեաց ի վերնատունն եւ ետ յառաքեալսն եւ ի մանկունս եկեղեցւոյ։
       Ութեւտասներորդ՝ Մովսէս զօձն բարձրացոյց որ զօձահարսն բժշկէր։
       Եւ Տէր ինքն բարձրացաւ ի խաչ եւ զհարեալսն ի թունիցն դիւաց բժշկեր։
       Իննեւտասներորդ՝ Մովսէս տարածմամբ ձեռաց զԱմաղէկ պարտէր։
       Եւ Տէրն բազկատարած ի խաչին զսատանայ կործանէր։
       Քսաներորդ՝ նա վասն հակառակօղ ժողովրդեանն աղօթէր առ Աստուած։
       Եւ Տէր մեր՝ չարչարողացն իւրոց թողութիւն խնդրէր ի հօրէ։
       Քսանեւմէկ՝ Մովսէս Դ ծնունդ ընկալաւ ի մօրէ եւ ի ջրոյ՝ ի հրոյ եւ ի վիմէ։ Նոյնպէս եւ Տէր ի հօրէ եւ ի մօրէ. պայծառութեամբն ի Թաբօր. մկրտութեամբն ի ջրոյ. եւ յարութեամբն ի գերեզմանէ։ Զսոյն եւ մեզ պարգեւեաց ծնանիլ ի ջրոյ, եւ ի հրոյ, եւ ի հոգւոյ, եւ յարութեամբն մարմնոյ. իսկ ի մօրէ բնականապէս։
       Քսաներկու՝ Մովսէս Աստուած կոչեցաւ եւ իշխէր տարերաց։ Եւ Տէր մեր էր Աստուած եւ կոչեաց Էմմանուէլ. եւ իրօք զգործս Աստուծոյ ցուցանէր։
       Քսաներեք՝ Մովսէս հուր իջոյց։ Եւ Տէր մեր զհոգին սուրբ յառաքեալսն։ «Հուր եկի արկանել» ասէ։
       Քսանեւչորս՝ նա զերկիր պատառեաց դադանեանցն։ Եւ Տէրն զերկիր շարժեաց եւ զգերեզմանս եբաց. եւ Գ ժամ խաւար էած փոխանակ Գ աւուր խաւարին Եգիպտոսի։
       Քսանեւհինգ՝ Մովսէս զկախարդեաց օձն կորոյս։ Եւ Տէրն մեր զիմանալի օձն կորոյս եւ կոխանեդ։
       Քսանեւվեց՝ Մովսէս որդի կոչեցաւ դստերն փարաւոնի եւ փրկեաց զնա։ Եւ Տէրն եկեղեցւոյ հեթանոսաց՝ եւ սրբեաց զնա։
       Քսանեօթ՝ Մովսէս ի վախճանիլն իւր՝ կտակ գրեաց զլինելոցն, եւ զեկեղեցին յանձնեաց ի կոյսն Յեսու։
       Եւ Տէր մեր զգալուստ հոգւոյն եւ զկատարած աշխարհի պատմեաց, եւ յանձնեաց զկոյս տաճար իւր ի կոյսն Յօհաննէս։
       Քսանեւութ՝ Մովսէս խաչանիշ գաւազանաւն զծովն պատառեաց։ Եւ Տէր մեր խաչիւն զծով մեղաց աշխարհի։ Եւ փոխանակ սիւն ամպոյ՝ հոգին հովանաւոր եւ աւետարանին լոյս ծագեաց հոգւոցն։
       Քսանեւինն՝ Մովսէս միայն եմուտ յԵգիպտոս եւ բազմօք ել։ Եւ փրկիչն միայն էջ ի դժոխս, եւ ազատեաց զամենայն հոգիսն ի հրահալոց տանջանացն սատանայի։
       Եւ որպէս նա ի մէջ գիշերի էհան զժողովուրդն։ Եւ Տէրն ի մէջ գիշերի յարեաւ եւ ազատեաց զարգելեալսն ի բանտէն։
       Երեսուներորդ՝ Մովսէս ձեռն եդ ի վերայ Եսուայ։ Եւ Տէրն եդ զձեռն ի վերայ առաքելոցն։
       Եւ ամպն ծածկեաց զՄովսէս։ Եւ ամպն ընկալաւ զնա յաչաց նոցա եւ ի վերացաւ առ հայր։
       Այս է որ ասէ. «Մարգարէ յարուսցէ ձեզ իբրեւ զիս»։ Որպէս Մովսէս լուաւ զպատգամն եւ ետ ժողովրդեանն։ Եւ Տէր մեր. «Զոր լուայ ի հօրէ՝ ծանուցի ձեզ» ասէ։
      
       Հարցումն։
       ՅԱբրահամէ ի Մովսէս քանի՞ ազգ է։
       Պատասխան։ Եօթն ազգ սոյնպէս։
       Աբրահամ. Իսահակ. Յակոբ. Ղեւի. Կահաթ. Ամրամ. Մովսէս։
       Հայրն Մովսէսի Ամրամ է եւ մայրն Յոքաբեթ։ Փարաւոնի դստերն Մառի կոչէին. որ արար զՄովսէս իւրն որդէգիր։
       Եգիպտոսի իշխանին Ք սանթիս կոչէին որ չարչարիչն էր Իսրայէլի. զոր եսպան Մովսէս եւ փախեաւ ի Մադիամ. եւ էառ զՍեփովրա կին. եւ ծնաւ Բ որդիս. զԳերսամ եւ զԵղիազար. եւ թուեցան ընդ ղեւտացիս որպէս պատմէ մնացորդացն գիրք։ Եւ Սեփովրա դուստ էր Ռագուէլի, եւ քոյր Յոթորայ. յազգէ Աբրահամու Ե երրորդ այսպէս։ Սեփովրա էր դուստր Ռագուէլի քրմի՝ որդոյ Դեդանայ. որդւոյ Յեկտանայ. որդւոյ Աբրահամու ի Քետուրայ կնոջէ։ Զի եղեն Զ որդիք Աբրահամու ի Քետուրայ. Եմրան. Յեկտան. Մադան. Մադիան յորմէ մադիանացիք. Եսբոկ. Սովիւէ։ Ուստի բազմացեալ լցին զարեւելս ի պալհ. յորմէ թագաւորք պարսից եւ հայոր արշակունիք կոչեցեալ։
       Մովսէս Խ ամեա էր յորժամ փախեաւ։ Եւ Խ ամ ի Մադիամ եկաց. եւ ի հանել զողովուրդն՝ Խ ամ յանապատին եկա։