Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ
ԳՐԻԳՈՐ ՏԱԹԵՒԱՑԻ  

Բաժին
Հայ դասական մատենագրութիւն  

Թեմա
Աստուածաբանութիւն  
Դիտել
Նախ այսպէս. գործ Աստուծոյ ստեղծ անելն է. ըստ այնմ. «Ի սկզբանէ՛ արար Աստուած զերկինս եւ զերկիր»։
       Եւ առաքեալն ասէ վասն Քրիստոսի. «Մի Տէր Յիսուս Քրիստոս, որով ամենայն»։ Եւ մի ծնէ զաչս կուրին ստեղծեաց։ Ապա ուրեմն Աստուածէ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս։
       Երկրորդ՝ Աստուած կենսագործօ՛ղ է. ըստ այնմ. «Ե՛ս սպանանեմ եւ ե՛ս կեցուցանեմ»։ Եւ Յօհաննու աւետարանն ասէ. «Լըւիցեն ձայնի որդոյն Աստուծոյ եւ եկեսցեն արտաքս»։
       Եւ զՂազար կոչեաց ի գերեզմանէն եւ կենդանացոյց բանիւ։
       Երրորդ. «Աստուած դատաւոր արդար » ասէ Սաղմոսն։ Եւ վասն Քրիստոսի ասէ Յօհաննու աւետարանն. «Ո՛չ եթէ հայր դատէ զոք, այլ զամենայն դատաստան ետ որդւոյ իւրում»։
       Չորրորդ՝ Աստուած ծածկագետ է. որպէս ասէ Դաւիթ. «Ո՛ ստեղծ առանձին զսիրտս նոցա ի միտ առնուլ զամենայն գործս նոցա»։
       Եւ Տէրն զի գիտէր զխորհուրդս նոցա, ասէ. «Զի՛ խորհիք ի սիրտ ձեր»։
       Հինգերորդ՝ ան գիտելի է Աստուած. ըստ այնմ. «Ո՛չ ոք գիտէ զհայր՝ եթէ ոչ որդի»։ Եւ զինքենէ ասէր. «Որպէս գիտէ զիս հայր՝ գիտեմ եւ ես զհայր»։ Ապա ուրեմն Աստուած է Քրիստոս։
       Վեցերորդ. «Տեառն Աստուծոյ քում երկիրպագցես » ասէ օրէնքն։ Եւ առաքեալն ասէ. «Նմա՛ կրկնեսցի ամենայն ծունր եր կնաւորաց եւ երկրաւորաց եւ սանդարամետականաց. եւ ամենայն լեզու խոստովան լիցի եթէ Տէ՛ր է Յիսուս Քրիստոս ի փառս Աստուծոյ Հօր»։
       Եօթներորդ՝ աստուածային փառքն՝ Աստուծոյ միա՛յն պատշաճի. որպէս ասէր առ Եսայի. «Զփառս իմ այլում ո՛չ տամ»։ Եւ մատ. «Եկեսցէ որդի մարդոյ փ առօք հօր իւրոյ»։
       Ութերորդ. «Մի է օրէնսդիր եւ դատաւոր » ասէ Յակոբոս. եւ ինքն Քրիստոս դնելով զօրէնսն ասէր, ասացաւ առաջնոցն այս ինչ, բայց ես ասեմ զայս ինչ եւ զայս։
       Ապա ուրեմն Աստուած է Քրիստոս։
       Իններորդ՝ սքանչելագործելն միայն Աստուծոյ է. ըստ այնմ. «Դու ես Ա ստուած որ առնես սքանչելիս»։ Եւ Տէր մեր Քրիստոս առնէր սքանչելիս. ըստ այնմ. «Հայր իմ մինչեւ ցայժմ գործէ՛ եւ ես գործեմ»։ Եւ թէ. «Զոր հայր առնէ՝ զնոյն եւ որդի նմին նման առնէ»։
       Տասներորդ՝ Աստուծոյ միա՛յն է թողուլ զմեղս. ըստ այնմ. «Ո՞ կարէ թողուլ զմեղս, բայց մի Աստուած»։
       Եւ իշխանութիւն ունէր որդի մարդոյ թողուլ զմեղս։ Որպէս ասէր. «Թողեալ լիցին քեզ մեղք քո»։ Ապա ուրեմն Աստուած է Քրիստոս։
       Մետասաներորդ՝ Աստուծոյ է նորոգելն. որպէս ասէ Դաւիթ. «Առաքես զոգի քո եւ նորոգե՛ս զերեսս երկրի»։
       Եւ առաքեալն ասէ վասն Քրիստոսի. «Փոխակերպիմք ի նոյն նորոգութիւն , յորժամ նորոգեսցէ զմարմին խոնարհութեան մերոյ ըստ նմանութեան մարմնոյ փառաց իւրոց»։
       Երկտասաներորդ՝ Աստուծոյ է յաւիտենական եւ անփոփոխ գոլ. ըստ մարգարէին. «Ես Աստուած նո՛յն եմ եւ ո՛չ փոփոխիմ»։
       Եւ Տէրն ասէ. «Շօշափեցէք զիս եւ տ եսէք. զի ես նո՛յն եմ»։
       Երեքտասաներորդ՝ ամենակալ միայն Աստուած է ըստ մարգարէին. «Ամենակալ մեծ անուն Տէր»։ Եւ Պօղոս վասն որոյ ասէ. «Որ կրէ զամենայն բանիւ զօրութեան իւրոյ»։
       Չորեքտասաներորդ՝ ամենայն ուրեք Աստուծոյ միայն է լինիլ. ըստ այնմ. «Աստուած մեր յերկին ս եւ յերկրի»։ Նմանապէս եւ որդին միածին էր ի ծոց հօր եւ յարգանդ կուսին. ի խաչին անարգեալ՝ եւ յաթոռ փառաց բազմեալ։ Որպէս ասէր. «Որդին մարդոյ որ էն յերկինս»։ Ուստի ընդ հաւատացեալս է մինչ ի կատարած աշխարհի։
       Հնգետասաներորդ՝ տաճար միայն Աստուծոյ սրբի. ըստ այնմ. «Տէր ի տաճար սուրբ իւրում»։ Որ եւ մեկնէ առաքեալն. «Դուք էք տաճար աստուծոյ կենդանոյ»։ Եւ ասաց ինքն պահողացն զպատուիրանս. «Ես եւ հայր առ նա եկեսցուք՝ եւ օթեւանս առ նմա արասցուք»։
       Վեշտասաներորդ՝ Աստուծոյ միա՛յն է ընդ կամելոյն եւ կարելն. ըստ այնմ. «Զամեն այն ինչ կամեցաւ եւ արար Տէր»։
       Եւ ինքն Տէր ասէր. «Կամիմ սրբեաց»։
       Եօթնեւտասներորդ՝ ամենեւիմբ սրբութեամբ արդարութիւն միայն Աստուծոյ է. ըստ այնմ. «Ո՛չ գոյ սուրբ որպէս զՏէր. եւ ո՛չ արդար որպէս զԱստուած մեր»։
       Եւ մարգարէն վասն որդւոյ ասէ. «Ո՛չ արար մեղս, եւ ո՛ չ գտաւ նենգութիւն ի բերան նորա»։ Որպէս ինքն ասէ. «Իշխան աշխարհիս ո՛չ գտանէ յիս յիւրայնոցն»։
       Ութեւտասներորդ՝ ճշմարիտ միայն Աստուածէ. եւ զինքենէ՛ վկայէր. «Ե՛ս եմ ճշմարտութիւն»։ Ապա ուրեմն Աստուածէ Քրիստոս։
       Իննեւտասներորդ՝ Տէր փառաց միայն Աստուածէ. ըստ այնմ. «Տէր զօրութեանց նա իքն է թագաւոր փառաց»։
       Այլ առաքեալն Տէր փառաց զՔրիստոս ասէ յառաջին կորնթացւոցն. «Թէ էին ծանուցեալ՝ ո՛չ արդեօք զՏէրն փառաց ի խաչ հանէին»։
       Քսաներորդ՝ յառաքելութիւն հրաւիրել միայն Աստուած է. ըստ Եսաեայ. «Զով առաքեցից. եւ կամ ո՞վ երթիցէ ա ռ այն ժողովուրդն»։
       Եւ ինքն Տէրն ասաց. «Որպէս առաքեաց զիս հայր իմ, եւ ես առաքեմ զձեզ»։ Ապա ուրեմն Աստուածէ Քրիստոս հաւասար հօր եւ հոգւոյն սրբոյ։
       Այլ թերեւս ասիցէ ոք եթէ՝ վերոյ ասացեալ գործ առնութիւնքս պատշաճին Քրիստոսի վասն բնութեան բանին, եւ ո՛չ վասն մարմնոյն։
       Վասն որոյ հարկաւորիմ ցուցանել նոյն քան գլխով եթէ Աստուածէ Քրիստոս եւ ըստ մարմնոյն միութեան մարմնացեալ եւ մարդացեալ Աստուած։