Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Հարց.
       Զի՞նչ է որ ասէ Դանիէլ «դպրութիւնք բանին»։
       Պատ. Երկու են դպրութիւնք. Մին յաւիտենից առ Աստուած. ըստ այնմ «ի գիրս քո ամենեքեան գրեցան»։ Եւ գիրս այս անջնջելի է ի տեսութիւն Աստուծոյ. թէ չարեաց եւ թէ բարեաց որպէս ասացաւ ի սկիզբն գրոցս երեք համարն։
       Եւ միւս գիր է գործոց փոփոխական եւ ջնջելի ըստ ժամանակիս։ Արդ՝ այս գիր գործոց մերոց գրեալ ի հոգի եւ ի մարմին մեր որպէս ի մագաղաթի՝ դատաւորն ընթեռնու ի տես եւ ի լուր հրեշտակաց եւ սրբոց։ Եւ իւրաքանչիւր ոք զգործս իւր ընթեռնու յայտնապէս եւ ո՛չ կարէ ուրանալեւ մոռանալ։ Ապա յայտ է զի տեսանիմք ի մէնջ եւ ի միմեանց եւ ի դատաւորէն Աստւոծոյ։
      
       Հարց. Գործքն մեր ո՞րպէս գրին։
       Պատ. Հոգի եւ մարմինս է որպէս մագաղաթ. կամք եւ իմացումն դպիր եւ գրօղ. հաւատքն գրիչ. արտասուքն մելան. եւ գիրն գործք բարի կամ բան աղօթից։ Մանաւանդ թէ՝ հոգին սուրբ գրօղ դպիր. եւ ուղղութիւն գրիչգ գործիք. ե ւ որքան զմելանն առատամք եւ զմագաղաթն, զսուրբ գործս անկեղծաւոր եւ զբանսաղօթից օրինաւոր, ա՛յնքան առաւել գրիմք ի գիրն կենաց։ Այսպէս գիր ընտրելոցն։
       Իսկ խոտելոցն գիր, դպիր է պիղծ հոգին դիւական. եւ չար կամքն իւրեանց եւ խորհուրդն եւ հեշտութիւն մարմնոյն մելան. եւ ըստ գործոց առաւել եւ նուազ գրեն ի գիրն դատապարտութեան։ Սոքա են Բ գիր չարեաց եւ բարեաց. մահու եւ կենաց։ Դարձեալ գիրք են մարգարէքն։ Եւ առաքեալքն։ Են եւ ընտրեաքն։ Որք որպէսգիրք յայնժամբացեալք եղիցին. քանզի վարդապետութիւնք նոցա եւ օրինակք՝ ամենեցունց յայտնեսցին. ի յորս ամեեքեան իբրեւ ի գիրս տեսցեն թէ զի՞նչ պարտ էր առնել կամ խոտել ինքեանց։
       Իսկ գիրք կենաց է գիրքն Քրիստոս. ի յորում ամենեքեան իբրեւ ի գիրս ընթերցցին թէ զինչ ի պատաուիրանաց նորա արարին։ Գիր եւս կենաց է տեսութիւնն աստուածային. ի յորում ամենեքեան զխիղճս մտաց իւրեանց իբրեւ զգրեալս տեսցեն։
      
       Հարց։ Գիրն անփոփոխ ո՞րպէս լինի փոփոխեալ։
       Պատ. Փոփոխումն գրոյն պատճառի ի չորից։ Նախ ի ժամանակէս զի փոփոխի։ Երկրորդ ի յէութեանց մերոց զի այլայլիմք։ Երրորդ ի վկայիցն զոր կարեմք փոփոխել այժմ։ Չորրորդ ի դատաւորէն զի նստեալ է ի յաթոռ շնորհաց. ըստ առաքելոյ յեբրայեցւոցն՝ «անկցուք առաջի աթոռոյ շնորհաց նորաեւ գտցուք զողորմութիւն ի դէպ ժամանակի»։ Իսկ ընդ դէմ սոցա լինի անփոփոխ գիրն։ Նախ՝ զի անփոփոխ է յաւիտեանն. այլ եւ էութիւն մեր. այլ եւ վկայքն։ Իսկ դատաւորն նստեալ յաթոռ արդարութեան արդարապէս հատուցանէ ըստ գործոց. ըստ որում յիմար կուսիցն փակեցաւ դուռն եւ ո՛չ առին զխնդիրն։