Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Զի՞նչ է օրհնութիւն սեղանոյն։
       Պատասխան
       Բազում է խորհուրդն։ Նախ՝ որպէս ասէ մարգարէն՝ «աչք ամենեցուն ի քեզ յուսան»։ այսինքն ի քէն խնդրէն։ Նոյնպէս եւ մեք խնդրեմք աղօթիւք։
       Որպէս եւ մանկունք նախ խնդրեն եւ ապա ծնօղքն կերակրեն։
       Երկրորդ, զի աղօթք՝ հոգւոյն է՛ կերակուր, եւ հացն մարմնոյն, նախ պա՛րտ է զհոգին կերակրել եւ ապա զմարմինն։
       Երրորդ, զայս ի Քրիստոսէ ուսաք. զի գոհացաւ ի հօրէ եւ ապա բաշխեաց զգարեղէն նկանակսն եւ աճեաց։ Այսպէս օրհնութիւնն Աստուծոյ առատութիւն է ամենայն կերակրոց։
       Չորրորդ, զի բաժանեսցի կերակուր մեր ի յանասնոց. որք խըճողեն զորովայնս իւրեանց առանց օրհնութեան։ Իսկ քրիստոնէիցս օրհնութեամբ է եւ շնորհօք։
       Հինգերորդ, քրիստոնէից մարմինք սրբութեամբ տաճար են Աստուծոյ, յոր պիղծ ոչ ինչ մտանէ։ Նոյնպէս զսուրբ կերակուրն դարձեալ սրբելի է անուամբն Աստուծոյ. զի թէ աղտեղութիւն ինչ լինի խառնեալ արտաքուստ ի կալ կամ ի հնձան, սրբեսցին խղճմտանք մեր։
       Վեցերորդ, ընդ կերակուր եւ ըմպելիս մեր՝ դեւն որ թշնամի է մեր բազում վնասս խառնէ. որպէս նոքա որ զդեղ մահու խառնեն. վասն որոյ նշանաւ խաչին կնքեմք զնոսա, զի փախիցեն դեքն։
      
       Հարցումն
       Զի՞նչէ որ յետ կերակրոյն դարձեալ կրկին օրհնեմք։
       Պատասխան
       Եւ զայս ուսաք ի Քրիստոսէ. որ ի վերնատունն յետ ընթրեացն օրհնեցին եւ ելին ի լեառն ձիթենեաց։ Նոյնպէս եւ մեք յետ սեղանոյն օրհնեմք զաստուած։
       Նախ՝ զի կրկին պարգեւս ետ մեզ. այսինքն հոգեւոր եւ մարմնաւոր. վասն որոյ կրկին օրհնեմք։ Երկրորդ, զի կրկին եմք մարդ. այսինքն հոգի եեւ մարմին. պարտիմք կրկնակի օրհնեալ զարարիչն։ Եւ ոմանք երեքկին օրհնեն. ի սկիզբն, ի մէջն, եւ յետ կերակրոյն։ Զի յերից եմք գոյացեալ մարդ. հոգի եւ մարմին եւ միիտք։ Եւ ոմանք ըստ իւրաքանչիւր պատառոյ զմահն ի միտ ածեն եւ զդատաստանն. կամ ա ա տուն սաղմոս ասեն, զի պարկեշտութեամբ լիցի կերակուրն, եւ միշտ անպարապ լիցին աղօթից։
       Երրորդ, զի կրկին օրհնեմք, առաջին օրհնութիւն խնդրելն է, եւ վերջինն գոհանալն։ Որպէս աղքատք նախ խնդրեն. եւ յորժամ առնուն՝ գոհանան։ Նոյնպէս եւ մեք առնեմք։ Զի գոհութիւն կրկին զօրութիւն ունի. նախ զառեալ պարգեւսն հատուցանէ. եւ ապա դարձեալ պարտական առնէ։
       Եւ որպէս ասացաւ ի վերոյ լերան գլուխն, խդ համարն։
       Չորրորդն, զի բազում աշխատօղք գոն կերակրոցն եւ ըմպելեացն, պարտ է վասն ամենեցուն աղօթել եւ զպարտս նոցա վճարել։
       Վասն Աղուհաց Կտրելոյն Հարցումն։
       Զի՞նչ է աղուհաց կտրելն։
       Պատառ։
       Եւ զայս ի Քրիստոսէ ուսաք։ զի այսպէս խաչանման բեկանէր զհացն երկոքին ձեռօքն։
       Եւ յետ յարութեանն այն սովորութեամբն ծանեան զնա։ ըստայնմ, «ետ ծանօթս նոցա ի բեկանել հացին»։ Եւ զայս սովորեցաք քրիստոնէից ազգս. զի երկուքն բաժանեն զմի հացն. եւ դարձեալ հատանեն ի ձեռս իւրեանց որ լինի խաչ։ Եւ ա՛յս է խորհուրդն։ Նախ՝ զի այսու խաչին Քրիստոսի հաղորդեսցուք. եւ սուրբ հացին զոր ի վերնատունն բաժանեաց։ Երկրորդ, զի ուսցուք այսպէս զամենայն ինչս մեր հաղորդել ի պէտս կարօտելոց. եւ զմիմեանս մեծարել եւ պատուել սիրով։ Երրորդ, զի այսպէս հաղորդ լինիմք վերիին սեղանոյն որ է արքայութիւնն երկնից։ Վասն այն ընդ քրիստոնէից պարտէ՝ բաժանեալ զհացն. որք հաղորդ եմք մարմնոյն Քրիստոսի եւ բաժանորդք արքայութեանն երկնից։
       Վասն Օրհնութեանն Գինւոյ Հարց։
       Զի՞նչ է յորժամ գինի ըմպեմք, օրհնեմք եւ շնորհակալեմք միմեանց. եւ յայլ կերակուրս եւ ըմպելիս ոչ առնեմք նոյնպէս։
       Պատասխան։
       Նոյնպէս զայս ի Քրիստոսէ ունիմք քրիստոնեայքս։ Որ ի հարսանիսն զջուրն ի գինի փոխեաց եւ օրհնեաց։ Այլ եւ ի վերնատունն զբաժակն օրհնեաց։ Վասն որոյ ըմպելի եղեւ քրիստոնէիցս եւ օրհնութեան բաժակ։ Եւ յորժամ ըմպեմք։ զնոյն օրհնութիւնն Քրիստոսի յիշատակեմք։ Եւ զայս այլ ազգք ո՛չ ունին. այլ ի մէնջ են սովորեալ։ Վասն այն ասէ սուրբն եւ ագրիոս առ միայնակեացս թէ «գինի ամենեւին մի՛ ըմպիցես»։ Եւ դառնայ առ աշխարհականս ասելով, » ապա թէ ըմպիցես, զարարիչն օրհնեսցես»։ Այս է զստեղծիչն որ արար յոչ էից։ Այլ եւ զարարիչ օրհնութեան գինւոյն զՏէր մեր Յիսուս Քրիստոս։
       Եւ ա՛յս է խորհուրդն։ Նախ՝ զի բաժանիցուք յայնցանէ որք զգինի մեղաց ըմպեն. եւ վասն մեղաց արբենան եւ շռայլին։
       Այլ մեք զբաժակ օրհնութեան ճաշակեմք զչափաւորն։ Եւ ոչ զանչափն որ է մեղաց՝ եւ արբեցութիւն։ Վասն այն նախքան զըմպելն օրհնեմք. եւ յետ ըմպելոյն դարձեալ շնորհակալեմք. զի մի՛ լիցի այն ի մեղս կամ ի մահ։
       Երկրորդ, զի այսպէս հաղորդիցուք երկնաւոր գինւոյն. որ է՛ իմաստութիւնն Աստուծոյ։ Ըստ որում, «ուտիցէք եւ ըմպիցէք ի սեղան հօր իմոյ» ասէ Տէր մեր։
      
       Հարցումն
       Զի՞նչ է որ յըմպելն զգինին՝ թափեն յանուն մեռելին։
       Պատասխան
       Հեթանոսաց սովորութիւն էր որ զինչս մեռելոյն ընդ նմա դնէին ի գերեզմանն. եւ յետոյ զբաժին նոցա ի վերայ լնուին։ Նոյնպէս ի տունս եւ ի դուրս յորժամ յիշէին։ Զայս սովորութեամբ առնեն զոր չէ՛ պարտ. զի յուսահատութեան է նշան եւ հեթանոսաց գործ։
       Այլ բաժին ննջեցելոց Քրիստոնէից արքայութիւնն է եւ կեանքն Քրիստոս։
      
       Հարց
       Զի՞ինչ է որ ի մէճլիսն յանկարծ ժամ մի լռեն։
       Պատ Յորժամ ըզ սարսափելի գլուխն Յովհաննու Մկրտչին՝ բերին ի մէջ բազմականացն Հերովդէի, ամենեքեան սարսեցին եւ լռեցին։ Եւ այս նշանակութիւն մնաց ամենայն ուրէք։
      
       Հարց
       Զի՞նչ նշանակէ բաժանել զբաժակն ըստ կարգի։
       Պատասխան
       Նախ՝ զի հաւասարութիւն ունիմք առ միմեանս. այլ եւ կարգ. որ է՛ առաջին միջին եւ վերջին. Եւ դարձեալ՝ ի յարքայութիւն երկնից այսպէս ըստ իւրաքանչիւր չափու եւ արժանեաց կարգաւորապէս պարգեւէ Աստուած զիմաստութիւնն։ եւ ո՛չ անկարգ. կամ զրկելով. կամ աղաչելով։ Իսկ մատռւակն յոտն կացեալ, նշանակէ՛ զծառայն ի գործ սպասու։ Իսկ Տէրքն բազմեալ ի հանգիստ վայելման։
       Եւ դարձեալ որպէս ասէ Տէր, «բազմեցուցից զձեզ ի սեղան հօր
       իմոյ եւ անցեալ պաշտեցից»։
       Որ եւ զմեզ արժանաւորեսցէ Քրիստոս ամէն։
       Վասն Ընթրեաց եւ բարեկենդանի Հարցումն։
       Զի՞նչ է ճաշն եւ ընթիրսն։
      
       Պատասխանի
       Կերակուրն մինչ ԻԶ ժամն կոչի։ Եւ անտի յառաջ ընթրիս։
       Եւ նշանակէ՛ ճաշն զաստիս, եւ ընթրիսն զհանդերձեալն։
       Եւ դարձեալ ճաշքն ցուցանեն յերիս հասակս զբարեգործսն։ Եւ ընթրիսն զվերջին հասակին յորում ննջեմք ի գերեզմանի։
      
       Հարցումն
       Զի՞նչ է խորհուրդ բարեկենդանին որ յամենայն տեղիս ի վանորայս եւ յանապատս ներե՛ն սակաւ ինչ ի չափաւոր վայելս։
       Պատասխանի
       Որպէս ասաց հրեշտակն Եղիայի, «արի՛ կե՛ր եւ արբ. զի ի բազմօրեայ ճանապարհ ես ընթանալոյ». որ է քառասունք պահոցն։ Յայսմանէ է առեալ հրաման վասն բարեկենդանի։ Եւ զորօրինակ՝ ի ստորոտ լերին հասեալ զգրաստի բեռինս առեալ՝ թողումք յարօտս սակաւիկ մի։ Նոյնպէս եւ բարեկենդանս. զի ի լեառն պահո՛ց ելանեմք։
       Եւ ա՛յս է խորհուրդն։ Նախ՝ նշանակէ բարեկենդանին արձակութիւն զպահոց նեղութիւնս. որ ամենայնիւ ընդդէմն փոխի ուտելն եւ ըմպելն ի ծոմ եւ ի ծարաւ։ Ծաղրն ի սուգ. հեշտութիւն ի տքնութիւն. եւ ի չարչարանս եւ այլն։
      
       Դարձեալ, նշանակէ բարեկենդանն զդրախտին կեանքն. ամենայնիւ առանց կարօտութեան։ Իսկ պահքն զկենաց կարօտութիւնս զայս։
      
       Եւ դարձեալ՝ բարեկենդանն նշանակէ՛ զառաքինութիւնն հոգւոյն ամենայնիւ փարթամացեալ։ Իսկ պահքն զչարութիւնն. զի նուազի եւ կարօտի հոգին յամենայն բարեաց. որպէս ի պահոց մարմինն։