Ասացեալ
մոլորակացս՝
զօր՝
եւ
զամիս՝
եւ
զտարիս՝
որն
առնէ։
Պատասխան։
Որպէս
ասացաւ
ի
վերոյ։
Զխաւարումն
լուսոյ՝
եւ
զամիսս՝
լուսինն
առնէ։
Զի
տեսեալ
մարդիկ
զնոր
եւ
հին
նորա՝
ասացին՝
մեզ
ես
օրինակ
ծննդեան
եւ
մահուան.
եւ
կոչեցան
ամիս։
Իսկ
զօր՝
որ
է
տիւ
եւ
գիշեր.
եւ
զդ
եղանակս.
եւ
զտարի,
արեգա՛կն
կատարէ։
Զի
յարեւելից
կիտէ՛
ի
նոյն
կէտ
շրջեալ՝
լինի
օր
մի,
որ
է
իդ
ժամ,
երկու
ժամ
միոյ
կենդանակերպի։
Եւ
որքան
ի
վերին
կիսագունդն
տեւէ՛,
կոչի
տիւ։
Եւ
ի
ներքինն
անցեալ՝
գիշեր.
զի
գարշեցո՛յց
զերր.
որ
է
օդ
եւ
երես
երկրի։
Եւ
զդ
եղանակս
այսպէս
առնէ։
Ի
խոյն
եւ
ի
ցուլն
եւ
յեկաւորն
առնէ
զգարուն.
որ
է
հասարակ
տիւն
եւ
գիշերն
ժբ
ժամ։
Ի
խեցգետինն
յառիւծն
եւ
ի
կոյսն՝
առնէ
զամառն.
որ
տիւն
առաւել
է
քան
զգիշերն
զժամ։
Ի
կշիռն
ի
կարիճն
եւ
յաղեղնաւորն
առնէ
աշուն.
նոյնպէս
հասարակ
տիւ
եւ
գիշեր
ժբ
ժամ։
Եւ
յայծ
եղջիւրն
ի
ջրհոսն
եւ
ի
ձուկն՝
առնէ
զձմեռն.
որ
առաւելու
գիշերն
քան
զտիւ
զ
ժամ.
զի
լինի
գիշերն
ժե
ժամ.
եւ
տիւն
ինն
ժամ.
որպէս
յամառն
տիւնէ
ժե
ժամ.
եւ
գիշեր
ն
թէպէտ
ժամ։
Վասն
Տարւոյ
Հարց։
Վասն
է՞ր
կոչի
տարի։
Պատասխան։
Նախ՝
զի
տանի
զերկտասան
կենդանակերպսն
եւ
վճարէ։
Դարձեալ
տանի
զեղանակս.
եւ
զամիսս.
զշաբաթս.
եւ
զաւուրս.
զժամս.
եւ
զժամանակս։
Դարձեալ
տանի
զժամանակեայ
կեանս
մեր.
վասն
որոյ
կոչի
տարի։
Յաղագս
Շաբաթուց։
Իսկ
շաբաթն
որ
է՛
է
օր՝
կոչեցաւ
յեօթն
մոլորակաց։
Զի
հնիքն
զեօթն
մոլորակսն
է
տուն
աստուածոց
կոչէին։
Զզօհալն
Կռօնոսի։
Զմուշթարին
Դիոսի։
Զմառեխն
Արէսի։
Զարեգակն
Իլիոսի.
կամ
Զեւսիլոսի։
Զօհրայն.
Ափրոդիտեայ.
Զօտարիտն
Երմեսի։
Զլուսինն
Սելինի։
Զոր
սու
րբ
հայրապետք
փոխեցին
զանուանս
նոցա
եւ
եդին
բոլոր
շաբաթուն
եօթն
աւուրցն։
Յարեգական
օրն
կոչեցին
կիրակէ.
որ
է՛
տէրունական
վասն
յարութեան
Տեառն։
Եւ
զլուսնին՝
երկուշաբթի։
Եւ
զարեսին՝
երեքշաբթի։
Եւ
զերմեսին՝
չորեքշաբթի։
Զդիոսին՝
հինգշաբթի։
Զափրոդիտեայն՝
ուրբաթ։
Եւ
զկռօնայն՝
շաբաթ։
Վասն
ժամուց
եւ
մասանց։
Եւ
գիտելի
է,
զի
օրն
պատկերէ
ամսոյն
եւ
տարւոյն։
Զի
տարին
է՛
յկե
օր։
Եւ
ամիսն
յկե
ժամ։
Եւ
օրն
ի
տիւն
միայն՝
յկե
մասն։
Զի
արեգակն
յամենայն
աւուր
զընթացս
իւր
կատարէ
իդ
ժամ,
եւ
ժ
մասն
եւ
կէս։
Եւ
ժ
մասունքն
ժող
ովեալ
ի
յամիսն՝
լինի
ժ
ժամ։
Եւ
ի
բոլոր
տարին
առնէ
զե
օր
աւելեացն։
Իսկ
կէս
մասն
ի
մէկ
ամիսն՝
լինի
կէս
ժամ.
եւ
ի
մէկ
տարին
զ
ժամ.
եւ
իդ
տարին
ժողովեալ՝
լինի
օր
մի
իդ
ժամ.
եւ
ա՛յն
յառնէ
զնահանճն.
եւ
շարժէ՛
զտօնս
եւ
զեղանակս։
Վասն
Վերադրին։
Իսկ
վերադիրն
լինի
ի
պակաս
ընթացից
լուսնոյն
ըստ
այսմ
օրինակի։
Զի
արեգական
տարին
է՛
յկե
օր.
եւ
լուսնին
տարին
յծդ
օր.
ժա
օր
պակաս
քան
զարեգակն։
Զոր
յամենայն
ամի
ժա
թիւ
ի
վերայ
լուսնոյն
դնեմք,
զի
հաւասարեսցի
արեգականն,
եւ
կոչեմք
վերադիր։
Եւ
եթէ
ուստի՞
է
պակասն։
Ասեմք
եթէ՝
լուսինն
ընթանայ
ի
կենդանակերպսն
իթ
օր
եւ
կէս՝
եւ
ծնանի։
Եւ
արեգակն
ի
կենդանակերպն
կատարէ՛
լ
օր։
Ա՛րդ՝
յամենայն
ամիս
կէս
օրն՝
ի
բոլոր
տարին
լինի
վեց
օր
պակաս
լուսնոյն։
Եւ
ե
օր
եւս
աւել
աւուրքն,
որ
լինի
ժա
օր։
Ա՛յդ
է
վերադիրն։
Իսկ
սուրբն
Եփրեմ
ասէ,
մետա
սան
թիւ
գտանի
ի
մէջ
երից
աւուրցն՝
եւ
ստեղծման
լուսնին։
Զի
լուսինն
ընդ
երեկս
երեւեցաւ
եւ
մետասանօրեայ
ստեղծաւ։
Ե
ա՛յն
է
որ
յամենայն
ամի
յաւելումք
ի
վերադիրն։
Եւ
վասն
այն
ստեղծաւ
մատասանօրեայ,
զի
յաւուր
ուրբաթի
յորում
Ադամ
ստեղծանիւր,
լինէր
լուսինն
բոլոր
եւ
ժդ
օրեայ։
Վասն
Աւելեացն
եւ
Գարնանամտին։
Իսկ
ե
օր
աւելեացն՝
է՛
ե
օր
Արարչութեանն
նախքան
զստեղծումն
Ադամայ։
Իսկ
Գարնանամուտ՝
որ
է՛
հասարակածն՝
է՛
չորրորդ
օրն.
յորում
լուսաւորքն
կազմեցան։
Զի
ըստ
Հոռոմ
համարին
այսպէս
է։
Մարտի
ժէ՝
Առաջին
օր
արարչութեան
է,
յո
րում
եղեւ
լոյսն։
Եւ
ի
քսանն՝
հասարակած
է։
Եւ
ի
իբն
մարտի՝
կազմութիւն
մարդոյն
է։
Նոյնպէս
եւ
ի
մերն
ի
հին
հայոյն,
Արեգի
ի
թ՝
է՛
առաջին
օր
արարչութեանն։
Եւ
ի
ժբն՝
հասարակա՛ծ
է.
որ
է՛
գարնանամուտն։
Եւ
ի
ժդն՝
կազմութիւն
մարդոյն
է։
Իսկ
եբրայեցիքն
ո՛չ
այսպէս
այլ՝
առաջին
որ
արարչութեան
է
նոցա
աւելեացն
ա։
Եւ
ի
հինգն
աւելեաց՝
է՛
գարնանամուտ
նոցա։
Եւ
ի
նիսանի
մեկն
կազմութիւն
մարդոյն
է.
զի
նիսանն
կազմութիւն
լսի։
Վասն
Րոպէից։
Իսկ
րոպէն
այս
է։
Զի
օրն
ընդ
տիւ
եւ
ընդ
գիշեր
է՛
իդ
ժամ։
Եւ
մէկ
ժամն
է
լ
մասն.
եւ
մէկ
մասն
է
՛
կ
րոպէ։
Ապա
ուրեմն
ժ
մասն
է
ո
րոպէ.
եւ
մէկ
ժամն
ռպ
րոպէ։
Որ
լինի
ժ
ժամն
ժըռ
րոպէ։
Եւ
ժողովեալ
մէկ
օրն
իդ
ժամ՝
լինի
դ
բիւր
եւ
սբճ
րոպէ։
Եւ
ի
մէկ
մասն՝
մի
հոլով
առնէ
արեգակն.
այսինքն
մէկ
թաւալ։
Եւ
ի
մին
հոլովն՝
շ
ասպարէզ
ընթանայ։
Ոլոմպիաթն
չորրորդ
ամ
է.
զ
որ
հայք
նահանջ
ասեն։
Եւ
Ընդիքտիոնն
ժե
ամ
է.
որով
Հռոմք
վարին։
Վասն
Իննեւտասներեկի
եւ
Կատարման
լուսնին։
Իսկ
իննեւտասներեակն
է,
զի
ընթանայ
լուսինն
ի
տարին
յծդ
օր՝
եւ
ժթ
մասն.
որ
լինի
իժթ
ամին՝
յկա
մասն։
Եւ
արա՛
զերեսուն
մասն
մի
ժամ ,
եւ
զերկոտասան
ժամն
մի
օ
ր.
եւ
կոչի
այս՝
իննեւտասներեկի
ամ.
որ
աւելու
լուսինն
մի
օր։
Եւ
մի
մասն
ժողովեալ՝
ի
ցպխ
ամն՝
լինի
յկ
մասն։
Եւ
արա՛
զերեսուն
մասն
ժամ
մի.
եւ
զերկոտասան
ժամն
օր
մի։
Եւ
ա՛յս
կատարումն
մասանց
լուսնին.
զոր
ոմանք
կատարումն
լուսնի
տակ։
Եւ
դարձեալ՝
յորժամ
վ
երագիրն
լինիլ
լ.
եւ
է
երեակն
է
ի
միասին
ի
միում
ամի.
ասի
այն
կատարումն
լուսնի.
այսինքն
մասանց
թուոյն,
եւ
ո՛չ
իրին։
Եւ
որպէս
իննեւտասներեակն
լուսնի,
եւ
իը
երեակն
արեգական
ի
միասին
ժողովեալ՝
առնէ
զհինգ
հարիւրեակ
շրջանն
ի
շլբ
ամին.
զի
ժթ
իը
երեակ
է.
եւ
իը
ժթ
երեակ։
Եւ
որպէս
լրումն
զատկի
ունի
աւուրս
ժզ.
եւ
այլքն
ԺԵ.
եւ
այս
ի
տումարս
մեր
է.
եւ
իրն
որ
է՛
զլուսինն
միեւնոյն։
Այսպէս
եւ
կատարումն
մասանց
լուսնին
ի
տումարս
մեր
է
եւ
ո՛չ
ի
յենթակայն
նորին։
Այլ
կտրումն
լուսնի
է
ի
վախճանի
աշխարհի.
յորժամ
արեգակն
եւ
լուսին
խաւարեսցին
որպէս
ասէ
աւետարանն։
