Աղաչեմ
զոր
յիշեցաւ
ի
վերոյ
բացայայտել,
եթէ
ի
նախատեսութիւնն
Աստուծոյ
աշխարհ
զօրութեամբ
ո՛չ
ասի։
Գիտելի՛
է,
զի
հոմ
անուն
է
զօրութի
ւնն.
այսինքն
կարութիւնն։
Եւ
հոմանունն
մայր
է
մոլորութեան.
վասն
որոյ
որոշելի
է
զնոսա։
Ա՛րդ՝
է
զօրութիւն
մի՝
որ
հանդերձ
ներգործութեամբ
է.
եւ
է
զօրութիւն
որ
առանց
ներգործութեան
է։
Զօրութիւն
որ
ներգործութեամբ
է՝
հարկաւո՛ր
է.
իսկ
առանց
ներգործութեան
զօրութիւն՝
կարելին
է
որ
է
ներընդունականն։
Դարձեալ
այն
զօրութիւնն
եւ
ներգործութիւնն
եւ
հարկաւորն
մի
է.
եւ
հետեւին
առ
միմեանս.
զի
ամենայն
որ
հարկաւոր
է՝
ներգործութեամբ
է.
եւ
ամենայն
ներգործութիւն
զօրութեամբ
ներգործէ.
իսկ
միւս
զօրութիւնն
եւ
կարելին
եւ
ներընդունա
կանն
որ
է
մարթելի՝
մի
է
եւ
հետեւին
առ
իրեարս.
զի
ամենայն
որ
զօրութեամբն
է՝
կարելի
է
եւ
մարթելի։
Դարձեալ
այն
զօրութիւնն
անփոփոխ
է.
զի
միայն
ի
գոյն
կարէ,
եւ
ի
չգոլն
անկար։
Իսկ
միւս
զօրութիւնն
որ
է
փոփոխական՝
ի
գոլն
եւ
ի
չգոլն
կարէ՛.
եւ
անկար
առ
ո՛չ
ոք
է։
Դ
արձեալ՝
այն
զօրութիւնն
միշտ
է.
զի
բնաւորեալ
է
ընդ
ներգործութեան.
իսկ
միւս
զօրութիւնն
երբեմն
է.
զի
կամ
նախ
է
ներգործութեան.
որպէս
մանկան
հիւսնել։
Կամ
յետ
ներգործութեան.
որպէս
ի
շարժելոյն
դադարիլ։
Ապա
յայտ
է
զանազանութիւն
սոցա,
զի
ոմն
զօրութիւն
հարկաւոր
է
եւ
ներգործութեամբ
եւ
անփոփոխ
եւ
միշտ.
որպէս
հրոյ
ջեռուցանել,
եւ
արեգական
լուսաւորել։
Եւ
զայս
զօրութիւնս
ասեմք
Աստուծոյ՝
ամենազօր՝
ամենակարօղ՝
եւ
այլն։
Իսկ
միւս
զօրութիւնն
որ
կարելի
է՝
եւ
ներընդունի
զգոլն
եւ
չգոլն՝
եւ
երբեմն՝
ասի
ի
վերայ
փոփոխական
բնութեանց.
որպէս
հանդերձն
կարէ՛
պատառիլ
եւ
ո՛չ
պատառիլ.
եւ
ջուրն
կարէ՛
ցրտացուցանել
եւ
ո՛չ
ցրտացուցանել։
Եւ
զայսպիսի
զօրութիւնս
ո՛չ
երբէք
ասեմք
ի
վերայ
Աստուծոյ.
զի
մշտնջենաւոր
էութիւն
է.
եւ
ոչ
ընդունի
զգոլն
եւ
զչգոլ։
Ապա
թէ
ոչ՝
մշտնջենաւորն
լինի
փոփոխական
որ
սուտ
է։
Եւ
ուսեալք
զայս,
ընկա՛լ
եւ
այժմ
զլուծումն
խնդրոյն.
եթէ
լինելութիւն
աշխարհի
ի
նախագաղափար
տեսութիւնն
Աստուծոյ
ո՛չ
է
զօրութեամբ,
այլ
ներգործութեամբ
վասն
բազում
պատճառի։
Նախ՝
զի
պարզ
ներգործութիւն
է
Աստուած.
զի
եթէ
գոյ
ինչ
զօրութեամբ
նախատեսութիւնն
Աստուծո
յ՝
ապա
բաղադրեա՛լ
է
եւ
ո՛չ
պարզ
ներգործութիւն։
Ապա
ուրեմն
նախատեսութիւնն
Աստուծոյ
ո՛չ
է
զօրութեամբ.
այլ
ներգործութեամբ։
Երկրորդ՝
զի
միշտ
ներգործութիւն
է
Աստուած.
ապա
թէ
գոյ
ինչ
զօրութեամբ,
ո՛չ
լինի
միշտ
ներգործութիւն.
այլ
երբեմն։
Երրորդ՝
զի
ի
հարկէ՛
էակ
է
Աստուած.
եւ
հարկն
զմինն
ունի
ի
հակադրութեանց.
այսինքն
կամ
զգոլն
կայ
զչգոլն։
Այլ
արդ՝
եթէ
գոյ
զօրութեամբ
ինչ
ի
նա՛
ո՛չ
է
ի
հարկէ
էակ.
այլ
կարելի՛
էակ։
Չորրորդ՝
զօրութիւն
եւ
ներգործութիւն
են
հակակա՛յ
իրերաց.
ապա
թէ
է
զօրութեամբ
եւ
ներգործութեամբ՝
գոյ
ինքն
ինքեան
հակակայ
որ
է
բնաւ
սուտ։
Հինգերորդ՝
զօրութեամբ
եւ
ներգործութեամբն
փոփոխեն
զմիմեանս։
Այլ
արդ
եթէ
է
զօրութիւն
ի
յԱստուած
լինի
փոփոխական
եւ
նա
որ
է՛
անտեղի։
Վեցերորդ՝
զօրութեամբն
է
անկատար՝
եւ
ներգործութեամբն
կատարեալ։
Եւ
թէ
է
զօրութիւն
ի
նա՛,
լինի
յ
անկատարութենէ
ի
կատարելութիւն
եկեալ,
կամ
հակադարձեալ.
որ
է՛
անհնարին
հերձուած։
Եօթներորդ՝
ներգործութեամբն
պատուական
է
քան
զզօրութեամբն։
Եւ
թէ
գոյր
զօրութեամբ,
լինէր
ինքեան
պատուական
եւ
անպատիւ
որ
է՛
անյարմար։
Ութերորդ՝
ներգործութեամբ
բնութեամբ
առաջ
ին
է՝
եւ
ժամանակաւ
վերջին.
որպէս
բոլոր
եղեալքս։
Եւ
թէ
գոյր
ինչ
զօրութեամբ
ի
նա՛,
եւ
նա՛
լինէր
ընդ
եղելոցս
ի
ժամանակի
որ
է
սուտ։
Իններորդ՝
եւ
է
ուրեք
ժամանակաւ
առաջին
ներգործութեամբն՝
եւ
վերջին
զօրութեամբն.
որպէս
շարժման
դադարիլն։
Եւ
թէ
գոյր
ինչ
այսպիսի
զօ
րութիւն
ի
նա,
լինէր
վախճանաւոր
եւ
նա։
Եւ
թէ
էր
վախճանաւոր,
եւ
էր
սկզբնաւոր՝
որ
է
անպատշաճ։
Տասներորդ՝
զի
գոյք
ամենայն
տարորոշին
երրեակի։
Է՛
որ
միշտ
ներգործութեամբ.
որպէս
Աստուած.
եւ
է՛
որ
միշտ
զօրութեամբ.
որպէս
նիւթն
եւ
ժամանակ.
եւ
է՛
որ
երբեմն
զօրութեամբ
եւ
երբեմն
ներգործութեամբ.
որպէս
այսոքիկ
որ
ի
լինելութեան
եւ
յապականութեան
են։
Ապա
ուրեմն
յա՛յտ
է
ի
բաժանմանէ
թէ
ի
յԱստուած
ո՛չ
գոյ
իր
ինչ
զօրութեամբ.
այլ
բովանդակն
ներգործութեամբ
որպէս
ցուցաւ։
Այլ
արդ՝
լինելութիւն
աշխարհի
առ
ինքն
ըստ
ինքեան
ասի
զօրութեամ
բ
եւ
ներգործութեամբ.
զի
ի
զօրութենէ
եկն
ի
ներգործութիւն։
Զի
թէ
ոչ
գոյր
զօրութեամբ
նախ՝
ո՛չ
լինէր
յետոյ
ներգործութեամբ։
Իսկ
առ
նախատեսութիւն
արարչին՝
միշտ
ներգործութեամբ։
Ուստի
յա՛յտ
է
զի
ի
լինիլն
աշխարհի՝
նախագաղափար
տեսութիւնն
նոյնպէս
եկաց
մնաց
առանց
յաւե
լուածոյ
եւ
պակասութեան։
Զոր
օրինակ՝
ներտրամադրեալ
բանն
է՛
նախ
ի
խորհուրդն
կատարեալ.
եւ
յետոյ
ժամանակաւ
լինի
յառաջ
բերեալ
եւ
գրեալ
բան.
եւ
նո՛յն
բանն
էր
յառաջ
բերեաքս
եւ
գրեալս
որ
էր
նախ՝
ի
խորհուրդն։
Այսպէս
եւ
զլինելութիւն
արարածոցս
իմասցիս։
Եւ
զոր
օրինակ՝
անորակ
նիւթն
որ
է՛
միշտ
զօրութեամբ,
ամենայն
մարմինք
որ
ներգործութեամբ
են՝
առ
նա
զօրութեամբ
են։
Նոյնպէս
եւ
զօրութեամբ
լինելութիւն
աշխարհիս՝
առ
Աստուած
ներգործութեամբ
է։
Այսքան
առ
այս։
