Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Զի՞նչ է մեղքն ընդ դէմ հոգւոյն սրբոյ որ ոչ թողցի։
       Պատասխանի. Ամենայն մեղք հասարակաբար է ընդդէմ Աստուծոյ երիցն եւ միոյ։ Այլ յատկապէս ըստ երից դիմացն, որ տկարութեամբ մեղանչէ է ընդդէմ հօր. եւ տգիտութեամբն ընդդէմ որդւոյ. եւ չարութեամբն ընդդէմ հոգւոյն սրբոյ։ Այսինքն չարութեամբն յորժամ կամքն կարէ եւ գիտէ ընդդէմ կալ չարի իմն, սակայն վասն չարութեան ընտրէ զայն։ Արդ՝ մեղքն որ ընդդէմ հոգւոյն սրբոյ մանաւանդ ելանէ ի չար կամաց անձնիշխանականին. եւ ուղղակի մարտնչի ընդդէմ շնորհաց հոգւոյն սրբոյ. եււ յիրաւի անթողլի է։ Զայս եւ առաքեալն ասէ՝ «կամակար մտօք մեղանչեալ անթող լի պատարագաւ. այլ ահեղ անկնկալութիւն դատաստանի, եւ այրեցումն հրոյ»։
       Այլ բազմադիմի է մեկնութիւնն «որ ասիցէ բան զորդւոյ մարդոյ թողցի»։ Նախ առ հրէայսն. որ գիտէին զհոգին սուրբ շնորհաց բաշխօղ. ուստի ելից հոգինն զԲէսէլիէլ ճարտարապետ. եւ զեօթնարփեան շնորհս թուէ Եսայի. եւ զրկէին զզօրութիւն հոգւոյն զորմէ ասաց Քրիստոսի, թէ «հոգւովն Աստուծոյ հանեմ զդեւս»։ եւ նոքա դիւաց տային. յիրաւի ոչ թողցի նոցա։
       Երկրորդ՝ զի գիտէին զնա Աստուած ի մարգարէից։ Եւ օրէնս եդ նոցա թէ որ զԱստուած անարգէ քարկոծեսցի։ Եւ զի խիստ էր հայհոյութիւնք նոցա, խստագոյնս կարկոծեցան տանջանօքն յաւիտենից։
       Երրորդ՝ զի չունիէին պատճառս հայհոյութեան հոգւոյն որպէս զորդւոյ. զի տեսանէին մարմին զգեցեալ, ուտել եւ ըմպել, տքնիլ եւ ննջիլ։
       Չորրորդ՝ որք միայն զորդւոյ ասեն բան սակաւ պատժին, զի մի է յերրորդութենէն։ Իսկ որ զփռակիցն եւս կրկնապատիկ հատուցանի նմա։
       Հինգերորդ՝ նման սատանային լինին որք ուրանան զպատճառն գոյութեան հոգւոց իւրեանց. յիրաւի ապա որպէս սատանայ ոչ ունի թողութիւն ի կեանս եւ ոչ ի հանդերձեալն եւ գործունէի նմին։
       Վեցերորդ՝ Քրիստոս երբեմն բարերարէր եւ երբեմն տանջէր։ Իսկ Հոգին Սուրբ միշտ շնորհաբաշխ եւ պարգեւատու։
       Եօթներորդ՝ թէ առ մարդ մեղանչեն՝ առ Աստուած բարեխօսեն եւ հաշտի։ Իսկ թէ Աստուած՝ առ ո՞վ աղաչեն. ապա ուրեմն անհաշտ մնայ։ Եւ զի ոչ թողու զմեղս՝ անհաշտ լինի. վասն այն մեղքն անջինջ եւ անթողլի մնայ։
       Ութներորդ, ոչ ասաց՝ թէ խնդրեսցէ ապաշխարութեամբ՝ արգելից զգութ եւ զողորմութիւն. այլ թէ՝ «ո՛չ թողցի». որով յայտ է թէ առանց զղջման եւ տանջանաց ո՛չ թողցի։
       Իններորդ՝ որ ոչ խոստովանի կամ թերի եւե անկատար լինի։ Յիրաւի որք ո՛չ հաւատան թողութեան խոստովանութեան, ո՛չ թողցի նոցա աստ կամ անդ։
       Տասներորդ՝ վասն հոգեմարտին մակեդոնի որ հայհոյէր զՀոգին Սուրբ նուազ ասելով քան զհայր եւ զորդի, ոչ թողցի նմա։
       Իսկ անթողլի մեղաց Ղ են պարագայք. այսինքն յուսահատութիւն. յանդգնութիւն. մարտնչիլ զճշմարտութիւնն ճանաչելոյ. նախանձ ընդդէմ եղբայրական սիրոյն. խստասրտութիւն եւ անզղջութիւն մինչ ի սպառ. Թիւ սոցա առեալ լինի այսպէս։
       Զի ի երեք են ի թողութիւնն. այսինքն թողօղն. եւ այն որում թողու. եւ պատրաստութիւն նորին։ Արդ՝ ի թողուլն երկու են. այսինքն ողորմութիւն եւ արդարութիւն։ Ընդդէմ առաջնոյն է յուսահատութիւնն. եւ ընդդէմ երկրորդին յանդգնութիւնն։ Նաեւ ի յայն որում թողեալ լինի Բ ինչ պահանջի. այսինքն ցաւ վասն գործելոցն, եւ մտադիւրութիւն վասն ոչ գործելոցն։ Ընդդէմ առաջնոյն է խստասրտութիւնն. եւ ընդ դէմ երկրորդին անզղջութիւնն մինչ իսպառ։ Դարձեալ՝ պատրաստութեանն ի թողութիւն պարտի լինիլ կրկին. այսինքն ճանաչումն ճշմարտին՝ սէր բարւոյն։ Ընդդէմ առաջնոյն է մարտնչիլ զճշմարտութիւնն ճանաչելոյ։ Եւ ընդդէմ երկրորդին՝ նախանձն ընդդէմ եղբայրական սիրոյն։