Խնդրեմ
եւ
զայս
ուսանիլ
թէ
ընդէ՞ր
է՝
զի
մարդս
կատարեալ
կենդանի
է
քան
զանասունս.
եւ
յորժամ
ծնանին
նոքա
ահա՛
ի
նոյն
ժամն
կանգնին
յոտից
վերայ
եւ
գնան,
եւ
այլն.
իսկ
մարդն
ոչ։
Պատասխան։
Այսմ
ասեն
վարդապետք
բազում
պատճառս։
Նախ
ասեն
ոմանք,
եթէ
ուղեղ
գլխոյ
անբանիցն
ընդ
խելապատակին
ունի
չորութիւն
եւ
հովութիւն.
եւ
ջիլքն
ի
նմանէ
յառաջեալ
յանդամս
մարմնոյն՝
փութապէս
պնդէ՛
եւ
տայ
շարժիլ։
Իսկ
մարդոյն
ուղեղն
գէճէ
եւ
հով.
զի
նկարեսցէ
յինքն
զիմացումն
մտացն .
եւ
ջիլքն
յառաջեալ
ի
նմանէ
վասն
գիճութեանն
ո՛չ
կարէ
պնդել
զանդամսն.
վասն
որոյ
ո՛չ
կանգնի
եւ
ոչ
գնայ։
Դարձեալ՝
ամենայն
իր
առաւել
ունի
զօրութիւն
ի
տեսակս
իւր՝
քան
ի
յայլս.
որպէս
ջուր
առաւել
զօրաւոր
է
ի
գետս՝
քան
ի
յերկիր
խառնեալ.
եւ
տնկականն
առաւել
է
ի
տունկսն՝
քան
յանասունս։
Ուստի
յա՛յտ
է՝
զի
առաւել
կերակրի
եւ
աւելի
աճէ
եւ
բազումս
ծնանի
տունկն
քան
զանասունս։
Այսպէս
եւ
զգայութիւնն
առաւել
է
ի
զգայականս
քան
ի
մարդն։
«Ուստի
յա՛յտ
է՝
զի
այծեամն
առաւել
է
տեսանելեաւ.
եւ
շուն
հոտոտելեաւ.
եւ
այլն
նմանապէս.
վա
սն
որոյ
փութով
շարժին
եւ
կանգնին
քան
զմարդն։
Դարձեալ՝
զկարգ
յղացման
յարգանդին
պահէ՛
աստ
եւ
ի
ծննդեանն.
այսինքն
զսննդեան
եւ
զգայութեան
եւ
զբանի
ներգործութիւնս
այսպէս։
Ի
ծնանիլն
նախ
խնդրէ
միայն
կերակուր
եւ
աճէ,
յետ
որոյ
տեսանէ
կանգնի
եւ
գնայ.
յետ
որո
յ
խօսի
եւ
իմանայ։
Զայս
կարգ
պահէ
եւ
ի
զարգացման
հասակին.
զի
մինչեւ
ցեօթն
ամն
ատամն
բուսանելով
եւ
փոփոխելով՝
նշանակէ
զկերակրականն։
Եւ
անտի
ի
չորեքտասանն՝
զծննդականն
ցուցանէ.
որ
է՛
կերակրականին
դարձեալ։
Եւ
անտի
մինչեւ
ցերեսուն
ամն՝
զարիականն։
Եւ
անտի
յառաջ
զ
բանական
մասին
կատարումն
եւ
զկայ՝
ցուցեալ։
Դարձեալ՝
նախախնամութենէ
այսհէս
կարգեալ.
զի
մարդս
ունի
դայեակ
եւ
սնուցօղ,
պէտս
ունի
խնամարկութեան
զի
հասցէ
ի
չափ
հասակի։
Իսկ
անասնոցն
ո՛չ
է
դաստիարակ
արտաքուստ.
վասն
որոյ
բնութիւնն
խնամէ
զնոսսա
ի
ներքուստ։
Եւ
մի՛
աստ
ընդ
դէմ
բերցի
բանիս
թէ՝
ամենայն
մեծամեծք
գութ
ունի
փոքունց.
զի
եւ
այս
նախախնամութեանն
է.
որ
եդ
ի
բնութեանս
խնմա
տանիլ
նոցա,
մինչ
ինքեանք
եւս
ի
չափ
հասակի
եկեսցեն
եւ
զերծանիցեն
ի
վնասուց։
Հինգերորդ՝
ի
յուսումն
խոնարհութեան
մերոյ.
զի
տեսանելով
զմեզ
տկար
քան
զանասունս,
մերւ
եւ
աղքատ
ի
մօրէ
ծնեալ ,
խոնարհեալ
զիջանիմք
ի
հնազանդութիւն
արարչին.
եւ
զի
մի՛
եկամուտ
հպատութեամբ
կրեսցուք
զանկումն
արուսեակին։
