Ստամոքսն
ջիլ
է
եւ
միս։
Միսն
տաք
է
եւ
ջիլն
հով.
զի
ջիլն
ձկտի
յորժամ
յագենայ.
եւ
կծկի
յորժամ
քաղցենայ։
Եւ
միսն
զի
տաք
է՝
հալէ՛
զկերակուրն
որ
ի
յինքնէ
ժողովեալ։
Նոյնպէս
լեարդն
եւ
լեղին
հալեն
զկերակուրն
արտաքուստ
ի
յաջմէ
կողմանէ։
Եւ
փայծեղն
հո՛վ
է
ի
ձախ
կողմանէ։
Վասն
այն
յորժամ
ննջէ
մարդն
ի
վերայ
ձախ
կողմանն,
շուտով
հալի
կերակուրն
քան
ի
վերայ
աջ
կողմանն։
Եւ
ունի
ստամոքն
դ
զօրութիւնս.
որ
է
քարշողական.
ունական.
հալողական .
վտարական։
Քարշողականն
է՝
յորժամ
կծկի
եւ
քա
ղցի,
ներքուստ
եւ
արտաքուստ
խնդրէ
կերակուր։
Ունականն
է՝
յորժամ
ժողովէ
զկերակուրն՝
ձկտի
եւ
լայնանայ
եւ
փակէ՛
զամենայն
դրունսն
որ
ի
ներքոյ
եւ
ի
վերոյ
եւ
ի
կողմանէ,
զի
մի՛
թափեսցի
կերակուրն։
Հալողականն
է՝
յորժամ
ի
ջերմութենէն
եփի
կերակուրն
եւ
հալի
որպէս
ապու
ր
ի
պտկի.
եւ
հալի
ամենայն
կերակուրն
մինչեւ
ի
զ
ժամն.
եւ
է՛
որ
պակաս
եւ
աւելի.
վասն
առողջ
եւ
տկար
մարմնոյն։
Վտարականն
է՝
յորժամ
եփի
եւ
հալի
կերակուրն,
բանայ
զդրունսն
եւ
բաժանէ
զնոսա։
Ընդ
վերին
դուռն
զգոլորշին
ի
խելապատակն
առաքէ։
Որ
եւ
անդ
բաժանի
հրատեսակն
ի
տեսանելիքն.
եւ
ծխատեսակն
ի
մազ
գլխոյն։
Աղին
եւ
դառն՝
յաչքն
եւ
յականջն
որպէս
ասացաւ։
Իսկ
պարզն
եւ
մաքուրն
մնայ
ի
յուղեղն
ի
փափկոց
խելացն։
Նմանապէս
եւ
զմիջին
դուռն
բանայ,
եւ
զպարզ
կերակուրն
ի
լեարդն
յուղարկէ.
եւ
նա
ներկէ
յարիւն
եւ
բաժանէ։
Զդառնութիւնն
ի
լեղին.
եւ
զհոտածն
յերիկամունքն.
եւ
զմրուրն
եւ
զթթուն
ի
փայծեղն .
եւ
զքաղցր
արիւնն
ի
սիրտն.
եւ
սիրտն
երակովն
եւ
շնչովն
բաժանէ
ի
բոլոր
մարմինն։
Նոյնպէս
ընդ
ներքին
դուռն
զաւելորդն
արտաքս
վտարէ
ընդ
աղիսն.
եւ
յայսմանէ
ջրատեսակն
ընդ
ցնցուղ
քաղրթին
ի
փալաբուշտն
իջ
անէ
եւ
լինի
մեզ։
Վասն
Խուխին
Հարց։
Վասն
է՞ր
բերանն
մարդոյն
երբեմն
քաղցր
լինի.
երբեմն
դառն.
եւ
թթու.
եւ
այլ
ինչ։
Պատասխան։
Ջուրն
որ
ի
բերանն
գայ՝
ի
լերդէն
ծնանի։
Եւ
մինչ
ի
խռչափողն
արիւն
գայ,
եւ
անդ
ի
սպիտակ
ջուր
փոխի։
Որպէս
ջուրն
ի
մէջ
ամպոյն
փրփրի
եւ
լ
ինի
սպիտակ
ձիւն։
Եւ
որպէս
արիւն
հոսմանն
ի
մէջ
երակացն
փոխի
եւ
լինի
սպիտակ
կաթն,
եւ
ժողովի
ի
ստինսն։
Ա՛րդ՝
եթէ
ի
խարտեաշ
մաղձէն
ի
լեարդն
է
մնացեալ,
լերդին
համն
ի
լեղւոյն
առնու
եւ
բերանն
լեղի
դառնայ։
Իսկ
թէ
ի
սեաւ
մաղձէն
է
մնացեալ
ի
լեարդն.
բերանն
թթու
դառնա
յ,
իսկ
թէ
պաղլամն
մնայ
ի
լեարդն,
բերանն
աղի
փոխի.
իսկ
թէ
յստակ
արիւնն
մնայ
ի
լեարդն,
լերդին
համն
անոյշ
լինի
եւ
բերանոյն
համն
անուշ
տայ
եւ
քաղցր։
Հարց։
Վասն
է՞ր
մի
ջուրն
ի
բերանն
քաղցր
լինի,
եւ
յաչքն
աղի.
յունչն
հոտեալ.
եւ
յականջն
դառն։
Պատասխան։
Այսմ
գոյ
բնական
եւ
բարոյական
պատճառ։
Նախ
բնական։
Զի
Դ
հիւթն
ներքին
անդամոց
ի
ձեռն
սրտին
պատճառեն
զդ
հիւթն
արտաքին։
Այսպէս
ի
սեաւ
մաղձէն
լինի
արտասուքն
աղի,
զի
մի՛
հոտեսցի
ակն
որպէս
ցուցաւ
նախ։
Ի
լերդէն
ջուր
բերանոյն
քաղցր.
զի
զամենայն
համս
առցէ։
Յերիկամ
անցն
քթին
հոտեալ։
Եւ
ի
լեղւոյն
ականջին
ժառն.
պահապան
սողնոց։
Իսկ
բարոյական
պատճառ։
Յաչքն
աղի
ջուրն,
զի
տեսցէ
զկսկիծ
անձինն
եւ
այլոց,
եւ
արտասուեսցէ։
Ի
բերանն
քաղցր.
զի
զամենայն
բան
քաղցր
խօսեսցի։
Ի
քիթն
հոտեալ.
որ
զհոտ
մեղացն
արտաքսեսցէ։
Յականջն
դառն.
որ
զչար
բանս
մի
լուիցէ։
Հարց։
Վասն
է՞ր
մարդոյն
աջ
կողմն
ուժով
է
քան
զձախն։
Պատասխան։
Զի
սրտին
արիւնն
եւ
լեարդն
եւ
լեղին
որք
ջերմանայինք
են՝
ի
յաջոյ
կողմն
են
մարդոյն։
Եւ
փայծեղն
եւ
թոքն
ցրտայինք
ի
ձախ
կողմն
են.
վասն
այն
աջն
զօրեղ
է
եւ
ձախն
տկար։
