Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Վասն է՞ր ոչ յառաջ եւ ո՛չ յետոյ մարդացաւ։
       Պատասխանի։
       Այսմ պատասխանէ պայծառ ջահն եկեղեցւոյ սուրբն Յոհան Ոսկեբերանն, եթէ զոր օրինակ բժիշկք՝ ոչ ի սկիզբն ցաւոց եւ ո՛չ ամենեւին անարգան տան զդեղ հիւնադին. զի անօգուտէ եւ վնասիչ. այլ ի դիպօղ ժամու յորում առողջասցի։ Նոյնպէս եւ Բանն Աստուած թէ կարի իսկ յառաջինն դարս էր մարմնացեալ, որպէս յաւուրս Նոյի՝ Աբրահամու եւ կամ Մովսէսի՝ լինէր կրկին վնաս։ Նախ՝ զի ոչ խնդրէին, ըստ որում ո՛չ ցանկանային։ Եւ երկրորդ՝ զի ո՛չ հաւատային. ըստ որում ո՛չ գիտէին։
       Իսկ թէ ամենեւին հուսկ յետոյ անագան ի վերջին դարս, լինէր եւ այսպէս կրկին պակասութիւն։ Նախ՝ զի յուսահատութեամբ վրիպէին։ Երկրորդ՝ զի այն քան բազմութիւնք հաւատացելոց կորնչելոց էին, որ ո՛չ վայելէր ամէն իմաստ գիտութեանն Աստուծոյ։ Այլ ի դիպօղ ժամու յորում ցաւն զօրացաւ եւ կարօտացաք բժշկութեան, եկն երեւեցաւ. այսինքն մարդացաւ մարդասէր բժիշկն. եւ առողջացոյց զկարեւէր խոցեալքս. ըստ որում բժիշկ անուանէր զիքն անկեալ ի ձեռս աւազակաց հիւանդին։ Որպէս եւ ասաց Եսայեաւ ի ժամանակի ընդունելութեան լուայց քեզ. եւ յաւուրր փրկութեան օգնեցից քեզ։
       Իսկ այլ վարդապետք ասեն, թէ ետ զբնական օրէնս որպէս Նոյի եւ յառաջ քան զնա։ Եւ զբանականն Աբրահամու. իսկ զգրաւորն Մովսիսի։ Եւ թէ յայնմ ժամանակի փրկեալ լինէաք, կարծէաք թէ յօրինաց անտի եղեւ փրկութիւն։ Այլ յարժամ նկուն աղեն օրէնք ամենայն, եւ ոչ կարացին փրկել. յատոյ եկն եւ երեւեցաւ նոյն ինքն օրէնսդիրն եւ փրկեաց զմեզ։ Զի մի՛ յօրինաց, այլ ի շնորհացն Քրիստոսի իմասցուք զարդարութիւն եւ զփրկութիւն մեր։
       Որպէս գրէ Պօղոս գաղատացւոց «ո՛չ արդարանայ մարդ ի գործոց օրինաց. այլ ի հաւատոցն Քրիստոսի»։ Իսկ մեր վարդապետք ասեն որպէս մեծն Ներսէս, թէ ի Զ երորդ աւուր արարաւ առաջին Ադամն ի պատկեր տիրական։ Եւ յանցանելն զպատուիրականն՝ կործանեցաւ ի կորուստն ապականութեան։ Իս նորն Ադամ նոյն ի Զ դարուն յայցել եւ խնդրեաց զկորուսեալ պատկերն ի թիւ խորհրդաւուր կատարեալ վեցերորդին։
       Եւ է առաջին դարն Ադամայ։
       Երկրորդն Ենովքայ։ Երրորդն Նոյի։ Չորրորրդ Աբրահամու։ Հինգերորդն Մովսէսի. իսկ Վեցերորդ դարն՝ յորում ծնաւ Փրկիչն մեր Քրիստոս. եւ փրկեաց եւ բժշկեաց զմեզ։ Որպէս ասէ Աստուածահայրն Դաւիթ «առաքեաց զբան իւրր եւ բժշկեաց զնոսա. եւ փրկեաց զնոսա յապականութենէ իւրեանց»։
       Եւ ոմանք այսպէս թուեն։
       Առաջին դարն յԱդամայ մինչեւ ի Նոյ։
       Երկրորդն ի Նոյէ մինչեւ յԱբրահամ։
       Երրորդն յԱբրահամէ մինչեւ ի Դաւիթ։
       Չորրորդն ի Դաւիթէ մինչեւ ցգերութիւնն բաբիլացւոյ։
       Հինգերորդն ի գերութենէն մինչեւ ի Քրիստոս։
       Վեցերորդն ի Քրիստոսէ մինչեւ ի կատարած աշխարհի։
       Եօթներորդ մեռելոց դարն։
       Ութներորդ յարուցելոցն։