Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Զի՞նչ է խորհուրդ հաղորդութեան
       Պատասխանի. Զհաղորդութիւն է խորհուրդ յորում պարունակի Քրիստոս ի ներքոյ ձեւի հացի եւ գինւոյ. եւ յերկոքին մասունքն է բոլոր Քրիստոս։ Նիւթ այսմ խորհրդոյս է հաց ցորենոյ, եւ գինի որթոյ։ Իսկ ձեւ այսմ խորհրդոյ ի վերայ հացին, «Այս է մարմին իմ» Եւ ի վերայ բաժակին, «Այս է արիւն իմ նորոյ ուխտի ի քաւութիւն»։ Եւ սպասաւոր այսմ խորհրդոյ միայն քահանայն լինի։ Եւ գործ է այսմ խորհուրդ՝ յաւելցնել զշնորհն, եւ դեղ հանապազորդ մեղացն։
       Թէ ո՛չ է պարտ ի սուրբ խորհուրդն ջուր խառնեալ։
       Այլ գիտելի է, զի ոմանք հետեւօղք չար աղանդոյն Քաղկեդոնի մոլորեալք ի ճշմարտութենէն՝ ջուր խառնեն յանապական բաժակ արեանն Քրիստոսի։ Որ եւ այսպիսի կարծիքս սուտ է բազում վկայութեամբ։ Նախ՝ է վկայութիւն անդուստ իսկ թշնամեացն. քանզի ասէ Օլպերտն ի յառաջին գիրքն ԺԱ համարին, թէ հոգի ասեմ սրբութեան. արիւն փրկութեան. եւ ջուր լուացման։ Եւ ի չորրորդ գիրքն ի Ի համարն ասէ, ետ զմարմինն ի կերակուր. զարիւնն ըմպել. զհոգին ի գին. զջուրն կողին ի լուացումն։ Եւ ի նոյն ճառն ուր թուէ Ը քաղցրութիւնս չարչարանացն Քրիստոսի, զչորրորդն ասէ՝ ելումն արեան եւ ջրոյն ի լուացումն մեր.
       Երկրորդ ունիմք վկայութիւն ի Քրիստոս է յորժամ ետ զարիւնն ի տեսակ գինւոյն՝ ասաց, «ո՛չ արբից ի բերոյ որթոյ մինչեւ արբից զդա նոր արքայութեան հօր իմոյ»։ Եւ ջուրն ո՛չ է բեր որթոյ։
       Երրորդ վկայ ունիմք զմարգարէս ե զառաքեալս. որպէս ասէ մարգարէն Դաւիթ «բաժակ քո որպէս անապակ արբեցոյց զիս»։ Եւ թէ՝ «գինի ուրախ առնէ. եւ ջուր ո՛չ յիշէ։ Եւ Յակոբ ի յօրհնելն զՅուդայ ի դէմս Քրիստոսի ասէ՝ «կապեսցէ զորթոյ զյաւանակն. եւ լուասցէ գինեաւ զպատմուճանն իւր». եւ ջուր ո՛չ յիշէ։ Այլ եւ մարգարէն Մովսէս դնէր յերեսաց սեղանն գառ մի խորովեալ. եւ հաց եւ գինի եւ չորրորդ մասնն դորակի հանապազորդ. եւ ջուր ո՛չ դնէր։ Որ էր խորհուրդ անմահ գառինն. եւ հացն եւ գինին մարմինն եւ արիւնն սուրբ։ Ապա ուրեմն եւ ի ճշմարտութիւնն ոչ է պիտոյ ջուր։
       Դարձեալ՝ Մելիքսեդեկ հաց եւ գինի մատոյց պատարագ Աբրահամու եւ ո՛չ ջուր. որ նշանակէր զճշմարիտ պատարագն Քրիստոսի. ապա ուրեմն ո՛չ է պարտ խառնել ջուր։ Այս ի հինն։ Դարձեալ՝ ի նորս աւետարանն ասէ «եառ զբաժակն ի ձեռն, օրհնեաց եւ ասէ, այս է արիւն իմ». եւ ջուր ո՛չ յիշէ։ Այսպէս եւ առաքեալն ասէ՝ «բաժակն զորր ըմպեմք ո՞չ ապաքէն հաղորդութիւն է արեանն Քրիստոսի»։ Եւ առաքեալն Պետրոս ասէ, «ո՛չ ապականացաւ արծաթով եւ ոսկով գնեցայք, այլ անապական արեամբն Քիստոսի»։
       Չորրորդ վկայութիւն ի կանոնաց։ Զի յառաքեալական կանոնս եւ Կղեմայ եւ Մակարայ եւ այլոցն։ Որք ասեն՝ պարտ է յամենայն աւուր ջերմ հաց հանել ի սեղանն եւ անապական բաժակ. զի անապական արեամբն Քրիստոսի փրկեցաք։ Եւ որ ջուր խառնէ՝ նզովեալ եղիցի ասեն։
       Հինգերորդ վկայութիւն հայրապետացն որք զխորհուրդ պատարագին գրեցին։ Մեծն Աթանաս եւ Յոհան Ոսկեբերանն եւ սուրբն Բարսեղ եւ մերն լուսաւորիչ։ Սոքա զխորհուրդ պատարագին ասացին եւ ջուր ո՛չ յիշեն։
       Վեցերորդ վկայութիւն ի բացմանէ կողին Քրիստոսի։ Նախ՝ զի ջուն եւ արիւնն որոշ բղխեաց եւ ո՛չ խառնեալ. ապա յայտ է թէ որիշ է խորհուրդ ջրոյն եւ որիշ արեանն։ Երկրորդ՝ զի թէ խառն բղխեաց ըստ քեզ վասն այն ի պատարագն ջուր խառնես, ապա եւ ի ջուրն գինի խառնեա եւ այնպէս մկրտեա։ Ապա թէ ոչ՝ պարզ ջուրն է ի մկրտութիւն, եւ անապական արիւնն ի հաղորդութիւն։
       Եօթներորդ վկայութիւն ըստ իրացն։ Զի առաւել յարմար է անապակ բաժակն անապական արեանն Քրիստոսի, քան թէ խառնեալն ի ջրոյ եւ ապականեալն։ Եւ թէ ասիցեն հակառակքն մեր, ո՛չ ապականի գինին զի սակաւ է ջուրն։ Ասեմք, թէպէտ նիւթն սակաւէ այլ բնութիւնն հաւասար է. զի մին կաթ ջուրն եւ մին Սափորն հաւասար են բնութեամբ։ Ապա ուրեմն թէպէտ եւ սակաւ խառնի ջուրն, բնութիւնք գինւոյն եւ ջրոյն ապականեցաւ. զի ոչ անապակ գինի է եւ ոչ պարզ ջուր։ Եւ թէ ոք ասիցէ, առանց ջրոյ գինի ո՛չ ըմպեն յԵրուսղէմ։ Ասեմք առ այս, թէ յառաջ խառնումն ջրոյն ո՛չ է ըստ խորհրդոյն։ որպէս եւ ոչ առ մեզ, թէ վաճառօղն խառնեսցէ ջուր։ այլ Քրիստոսի ոչ խառնեաց։ Եւ թէ ասեն՝ զեկեղեցին կունշանակէ ջուրն այն։ Ասեմք թէ՝ եկեղեցին սիրով եւ հաւատով է միացեալ ընդ հաղորդութիւնն Քրիստոսի եւ ո՛չ ջրով։ Եւ թէ ասեն՝ հաղորդութիւնն նշանակ է մահուն Քրիստոսի յորմէ ել արիւն եւ ջուր։ Ասեմք թէ՝ արիւնն է ի խորհուրդ հողորդութեանն. եւ ջուրն ի մկրտութեանն. որով մահ Տեառն պատմի ըստ առաքելոյն, «որք ի քրիստոս մկրտեցայք՝ ի մահ անդր նորա մկրտեցայք. թողեալք ընդ նմին»։
       Եւ թէ ասեն՝ ջուրն կրկին յատկութիւն ունի. այսինքն զովացնէ եւ լուանայ։ Ասեմք թէ՝ յատկութիւն պատահմունք են. այլ խորհուրդն ի յէութիւնն է կացուցեալ որ մի է, եւ ոչ ի պատահմունքն որ բազումք են. Եւ թէ ոք ասիցէ՝ «խառնեաց ի խառնելիս զգինի իւր»։ Ասեմք թէ՝ խառանումն ո՛չ զջրոյ եւ գինւոյ ասէ, այլ խառնել զայն ասէ որ արկանի գինին ի խառնարանն։ Որպէս այլ ուր ասէ «գինի լի անապական արկեալ». որ է խառնեալ. զի արկանելն զխառնելն նշանակէ. եւ խառնելնէ արկանել գինւոյն ի յանօթն։ Դարձեալ՝ խառնելն զմիաւորելն նշանակէ զարեան ընդ մարմնոյն որպէս մեր է սովորութիւն։
       Դարձեալ՝ խառնումն է Աստուծոյ իմաստութեանն ընդ մարդկան. որ բանին խառնեալ միաւորեցան. որպէս ասէ սուրբն Դիոնէսիոս։
       Այլ եւ զհինն իմաստութիւն ընդ նորոյս խառնեալ միաւորեաց Քրիստոս. այսինքն զօրինակն ընդ ճշմարտութիւնս։ Եւ զխորհուրդ ընդ իրին։ Այս է խառնումն գինոյն ի խառնարանն իմաստութեան։ Իսկ թէ մարմնական խնդրես զխառնումն ջրոյ եւ պնդիս ի հակառակն, ասեմք քեզ թէ ո՛չ միայն ջրոյ, այլ եւ կաթին եւ մեղեր եւ գինւոյ ասէ խառնումն ի խառնարանն. որպէս գրէ սուրբն Դիոնէսիոս ի թուղթն Տիտոսի։ Եւ դու խառնեա զսոսա ի խորհուրդ պատարագին. զի իցես ուղղակի մեկնիչ եւ գրոյն հետեւօղ։ Այլ եւ առաքեալքն եւ հետեւօղք նոցա հարքն սուրբք՝ ոչ գիտէին զխառնարանն. եւ դու ուսար եւ խառնես ջուր եւ ընդ անիծիւք նոցա եւ մնաս որպէս ցուցաւ ի վերոյ։ Այլ եւ զայս հարցանեմք ձեզ. ո՞ր բան է որ զջուրն ի խորհուրդ կատարէ։ Զի ասելն «այս է մարմին իմ» զէութիւն հացին կատարեաց։ Եւ ասելն «այս է արիւն իմ» զէութիւն գինւոյն փոխարկեաց։ Իսկ ջուրն մնաց սոսկ ջուր եւ անկատար։
      
       Հարց. Ապա վասն է՞ր ոմանք ջուր խառնեն եւ խմոր։
       Պատասխանի. Այս է ուղիղ պատճառն. զի որք կամին զմարմինն Քիստոսի ապականեցու ասել՝ խմոր եւ ջուր խառնեն. թէպէտ այլ եւ այլ պատճառեն։ Իսկ մեք դասք ուղղափառաց խոստովանիմք զկուսածին մարմինն Քիստոսի առանց ապականութեան. վասն որոյ անխմոր հացիւ եւ անապական բաժակաւ կատարեմք զխորհուրդ մարմնոյ եւ արեան նորա։ Իսկ զի անխմոր բաղարջով է խորհուրդն՝ ասացաւ ի վերոյ ԻԱ գլուխն ԼԸ համարն։
      
       Հարց. Քանզի՞ են գոյացականք պատարագին։
       Պատասխանի. Ասեմք թէ Դ զի թէ մինն պակաս լինի, խորհուրդն ո՛չ կատարի։
       Առաջին քահանայն։
       Երկրորդ՝ տեսակ հացին եւ գինւոյն։ Երրորդ՝ դիտաւորութիւն օրհնողին։ Չորրորդ՝ բանն Քրիստոսի որ ասէ «այս է մարմին իմ. եւ այս է արիւն իմ»։
      
       Հարց. Զի՞նչ է որ յեկեղեցիս մեր մի նշխար օրհնեմք. եւ այլ ազգ բազում։
       Պատասխանի. Մի նշխարն է խորհուրդաւոր եւ ո՛չ բազումն։
       Նախ՝ զի Քրրիստոս մի հաց էառ ի ձեռն ի սեղանոյն եւ օրհնեաց. նոյնպէս եւ զմի գինի։ Երկրորդ՝ զի հրամայեաց եղանակ բանիւ «այս է մարմին իմ. եւ այս է արիւն իմ». որր զմին հացն նշանակէ։ Երրորդ՝ առաքելն ասէ կորնթացւոց, «մի հաց. զի մի մարմին եմք բազումքս. եւ ամենեքեան ի միոջէ հացէ անտի վայելեմք»։ Չորրորդ՝ ի յօրինակն մի հաց եւ մի գառն խորովեալ լինէր. որ ընդ մասին գինւոյ դնէին յերեսաց սեղանն։ Այսպէս եւ ի ճշմարտութիւնս մի է նշխարն դնելի, եւ մի բաժակով գինի։ Եւ թէ ոք ասիցէ, կարողութիւն ունի քահանայն բազում հացս օրհնել։ Ասեմք թէ՝ կարողութիւնն է դիտաւորութիւն. եւ դիտաւորութիւննէ ի կոպարն որ է մին հացն. որ ասաց «այս է մարմին իմ». ապա ուրեմն ո՛չ կարէ զբազում հացս օրհնել։ Եւ թէ ասեն՝ կարէ մին քահանայն ի մին ժամս բազում տղայս մկրտել. ապա եւ կարէ բազում հացս օրհնել։ Ասեմք թէ կացոյց Քրիստոս զբազումս մկրտել. ըստ այնմ, «մկրտեցէք զնոսա յնուն Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ»։ Իսկ աստ զմինն հրամայեաց ասելով «զայս արարէք իմոյ յիշատակի». եւ ո՛չ թէ զնոսա։ Եւ դարձեալ ասեմք թէ՝ ամենայն հացն օրհնեցաւ այսօր. վաղիւն զիա՞րդ օրհնեն. Եւ այսպէս պարտէ կամ զօրհնեալն դարձեալ օրհնել որ է սուտ. կամ ամենայն հացն ո՛չ է օրհնեալ, այլ մինն։
      
       Հարց. Որպէս լինի մարմին եւ արիւն Քրիստոսի։
       Պատասխանի. Պատահմունք եւ որակն մնան ի հացն եւ ի գինին. իսկ գոյացութիւնն փոխարկի ի մարմին եւ արիւնն Քրիստոսի վասն Դ պատճառի։ Նախ՝ զի մեք զգայարանօք՝ միջնորդութեամբ պատահմանցն հասանիմք ի գոյացութիւնն. զի անմեկնելի որոշմոււնք են ի գոյացութեանց սոքա։ Երկրորդ՝ զի մեք կարասցուք մերձենալ ի սրբութիւնն. վասն այն մնան պատահմունքն։ Զի թէ յայտնի կերպարանօք լինէր միս եւ արիւն, ո՛չ ոք իշխէր մերձենալ։ Երրորդ զի վարձատրեսցուք հաւատով. այլ հաւատն ի յաներեւոյթն է որ է գոյացութիւնն. վասն որոյ պարտ է աչօք տեսանել զզգալիսն, եւ մտօք հայիլ յիմանալին եւ երանիլ։ Ըստ որում ասաց առ Թովմաս, «այդ զի տեսերգ զիս եւ հաւատացեր. երանի որք ո՛չ տեսեալ եւ հաւատասցեն»։ Չորրորդ՝ զի սովաւ իմասցուք զմարդեղութիւն բանին կրկին կերպիւ։ Նախ՝ որպէս հացն նոյն է ըստ ձեւին, այլ այլ գոյացութիւնն է եղեալ մարմին Քրիստսոսի. նոյնպէս վերերեւոյթ կերպարանքն նոյն է ըստ ձեւին. այլ բնութիւնն միաւորեալ է ընդ բանին Աստուծոյ եւ եղեալ Աստուա։ Եւ դարձեալ՝ որպէս բոլոր նշխարն մի մարմին է, եւ ի մասունս բաժանեալ իւրաքանչիւրն բոլոր եւ կատարեալ մարմին է Քրիստոսի։ Նոյնպէս եւ բոլոր մարմին եւ հոգին է մի Աստուած ընդ բանին միաւորեալ. եւ բաժանեալ ամբողջական մասունքն է բոլոր եւ կատարեալ Աստուած։ Ապա ուրեմն Հոգին Քրիստոսի Աստուած է եւ մարմինն Աստուած է եւ արիւնն Աստուած է։ Վասն որոյ ճաշակեմք զմարմինն եւ զարիւնն Աստուծոյ եւ ո՛չ մարդոյ. եւ ճաշակելով լինիմք Աստուած ըստ կարողութեան եւ ո՛չ թէ լինիք մարդ։
       Վասն Միաւորեալ Խորհրդոց
       Հարցումն.
       Վասն է՞ր միաւորեմք զխորհուրդ մարմնոյ եւ արեանն։
       Պատասխանի.
       Վասն Գ պատճառի։ Նախ՝ զի արիւնն հեղուկ նիւթ է. կամ ո՛չ է տալի որպէս այլ ազգք, եւ զրկել զժողովուրդն ի փրկական արեանէն։ Եւ կամ միաւորեալ ընդ մարմնոյն եւ տալ ժողովրդեանն։ Զի որպէս բաշխի մարմինն, նոյնպէս եւ մասնաւորեսցի արիւնն առ հասարակ։
       Երկրորդ՝ երբեմն նշանակէ հացն ցամաք զբանն ի յերկնից իջեալ. եւ գինին զմարդկութիւնն. ըստ որում հաղորդեցաւ մարմնոյ եւ արեան մերձաւորութեամբն իւր»։ Եւ երբեմն հացն նշանակէ զմարմինն սուրբ. եւ արիւնն զանմահ կենդանութիւնն։ Եւ զինչ եւ իցէ՝ միաւորեմք ընդ միմեանս եւ խոստովանիք զբանն Աստուած մարմնացեալ անբաժանելի ի մարմնոյ իւրմէ։ Իսկ որք ոչ միաւորեն, բաժան եւ որիշ նշանակեն զբան ի մարմնոյ իւրմէ. որպէս երկաբնակ քաղկեդոնիկք։
       Երրորդ՝ բաժան ի միմեանց օրհնեմք զհացն եւ զբաժակն. եւ յետոյ միաւորեմք ի ճաշակելն, վասն զի աղբիւր արեանն բաժանեալ ի մարմնոյն՝ դարձեալ միաւորեցաւ առ ինքն եւ ժողովեցաւ ի մարմինն իւր եւ ո՛չ ցրուեցաւ այլ արտաքյ։ Յաղագս այսորիկ միաւրեմք զխորհուրդն։ Իսկ որք այլիմն շաղակրատեն թէ թացեալ պատառնէ Յուդայի։ Ասեմք առ այս եթէ՝ «յիմարն յիմարութեամբ խօսեսցի, եւ սիրտ նորա զնանրութիւն խոկասցէ»։
       Ապա դուք բարւոք առնէք չտալ հաղորդ ժողովրդեանն զի մի Յուդա լիցին։ Իսկ յորժամ դուք անօրէն քահանայքդ առնուք զարիւնն ընդ մարմնոյն՝ ամենեքեան Յուդա էք։ Զի միապէս միաւորին արտաքս եւ ի ներքս. զի ամենայն կերակուր եւ ըմպելի ի ներքս միաւորի։ Մեք այսպէս լուաք ի սուրբ ի սրբոց գրոց թէ՝ անարժան ուտելն առնէ Յուդա. եւ ո՛չ թէ միաւորութեամբ զմարմին եւ զարիւնն ճաշակել։
       Արդ՝ միաւորել զսուրբ խորհուրդն ո՛չ է նորագիւտ ինչ եկամուտ մեզ ինքեանց։ Այլ սուրբն Աթանաս որ զխորհուրդ պատարագին աւանդեաց՝ այսպէս ուսոյց։ Եւ սուրբ լուսաւորիչն զոր ի ժամանակին այնմիկ էր՝ զայն կարգեաց ի մերս եկեղեցի. եւ ունիմք հաստատապէս։ Եւ սուրբն Բարսեղ Կեսարացի այսպէս բաշխէր ժողովրդեանն. որպէս գրեալ ի պատմութեան նորին յունվարի Ա։ Եւ թէ հրէա ոմն ետես զի հում միս արիւնաթաթախ տայր ժողովրդեանն. եւ զղջացաւ անկաւ յոտս սրբոյն եւ մկրտեցաւ։
       Վասն բացեալ Պատառին։
       Իսկ վասն թացեալ պատառին զանազան են կարծիք։ Ոմանք ասեն թէ ի հասարակ ընթրիսն յորժամ բազմեցան՝ ի հասարակ սեղանոյն թացեալ զպատառն ետ Յուդայի։ Եւ ապա յետ այնորիկ լուաց զոտս աշակերտացն։ Եւ յետոյ քան զամենայն բաշխեաց զմարմինն իւր. եւ գոհացեալ ելին ի լեառն ձիթենեաց. այսպէս պատմէ Մատթէոս եւ Մարկոս։ Իսկ Ղուկաս եւ Յոհաննէս յետ ընթրեացն նշանակեն զթացեալ պատառն։
       Ոմանք ասեն թէ ի ջուր եթաց եւ լուաց յօրհնութենէն. եւ այս ոչ է ընդունելի կարծիս։ Եւ այլք ասեն թէ՝ թէպէտ յետ ընթրեացն էր, այլ ո՛չ յօրհնեալ հացէն եւ ի գինւոյն. այլ էառ ի սեղանոյն հաց եւ եթաց ի ջուր ինչ կամ ի սոսկ գինի եւ ետ։ Զի թէ յօրհնեալ հացէն այլոցն ամենեցուն ցամաք էր տուեալ եւ նորա թաց, պատճառ լինէր մատնութեանն Յուդայ. ե յիրաւի։
       Այլ թացեալ պատառն այսպէս էր. զի ի սկաւառակն ընդ վարդապետին փութացաւ մատնիչն տանիլ զձեռն լիրբ դիմօք եւ արհամարհեալ մտօք։ Եււ զպատառն զայն զոր ի ձեռն ունէր՝ ետ ի նա. եւ այսպէս մեկնեն առ հասարակ վարդապետք եկեղեցւոյ։
       Այսպէս եւ Օգոստինոս վարդապետն Ֆռանկաց ի խորհրդոց գիրս ՁԱ համարն ասէ, թէ յառաջագոյն բաշխեաց զխորհուրդ մարմնոյ եւ արեանն եւ տուեալ Յուդայի։ Եւ յետոյ թացեալ պատառովն նշանակեաց զմատնիչն։
       Եւ այս է ճշմարիտն։ քան զի յօրհնեալ հացէն որ բաշխեաց եւ ետ առաքելոցն, այլ ո՛չ մնաց։
       Նոյնպէս եւ զօրհնեալ բաժակն առին առաքեալքն եւ բաժանեցին եւ յայնմանէ ո՛չ մնաց։
       Ապա յայտ է զի ո՛չ մարմնոյ եւ ո՛չ յարենէն էր թացեալ պատառն. այլ ի յայլ ինչ կերակրոյ ի սեղանոյն առեալ թացեալ եւ տուեալ. զի ցուցցէ զմատնիչն։
       Թէ ոչ Հաղորդեն զԺողովուրդն։
       Այժմ հարցանեմ զձեզ անօրէն ազգգ ֆռանկաց, ընդէր զժողովուրդն զրկէք ի հաղորդութենէ մարմնոյ եւ արեանն Քրիստոսի. զի յայտնապէս զարիւնն ո՛չ տայք, եւ ծածկապէս զմարմինն. զի յօրհնեալ մարմնոյն ո՛չ տայք. այլ սոսկ հաց որ ի բեմն։
       Եւ թէ ասեն՝ ամենայն նշխարքն օրհնեալ է ի բեմն։
       Ասեմք թէ՝ ամենայն նշխարհքն որ ի բեմն եւ ի խորհրդանոցն օրհնեցաւ այսօր, զնոյնն ի վազիւն առնոյք եւ օրհնէք։ Թէ օրհնեալ է՝ ընդէ՞ր օրհնէք եւ թէ ոչ էր օրհնեալ՝ ընդ է՞ր տայք ժողովրդեանն իբր օրհնեալ մարմին եւ մոլորեցնէք զնսոա։ Եւ եղիցի թէ այս օրհնեալ է. զարիւն ընդ է՞ր ոչ տայք։
       Եւ թէ ասեն՝ բաւական է ժողովրդեանն միայն մարմինն. զի հաւատալի է թէ ի մարմինն Քրիստոսի՝ է եւ արիւնն կապակցութեամբ. եւ հոգին համազուգութեամբ. եւ աստուածութիւնն միաւորութեամբ։ Նոյնպէս եւ ի տեսակ արեանն միաւորեալ այսոքիկ։
       Ասեմք առ այս։ Նախ՝ եթէ ո՛չ զմարմինն տան ժողովրդեանն. այլ սոսկ հաց եւ գինի. զի մարմին Քրիստոսի այն մինն է որ օրհնեցաւ որպէս ցուցաւ ի վերոյ։ Դարձեալ ասեմք, ընդէ՞ր ժողովրդեանն հաւատ քարոզես, եւ դու անհաւատանաս ի ճաշակումն արեանն. նոյնպէս եւ դու մի ճաշակեր. այլ հաւատա ի մարմինն զարիւնն կապեալ։
       Դարձեալ՝ ընդէ՞ր ինքն Տէրն հրամայէ, «Որ ո՛չ ուտէ զմարմինն իմ եւ ո՛չ ըմպէ զարիւնն իմ, ո՛չ ունի կեանս։ Զի մարմին իմ ճշմարիտ կերակուր է եւ արիւն իմ ճշմարիտ ըմպելի։ Որ ուտէ զմարմին իմ ե ըմպէ զարիւն իմ, նայիս բնակեսցէ եւ ես ի նմա»։
       Դարձեալ՝ թէ դու հաւատաս զարիւնն ի մարմինն կապեալ, մի հաներ զտեսակ արեանն ի բեմն. այլ նշխար միայն օրհնեա եւ լիցի մարմին եւ արիւն Քրիստոսի։ Եւ այլ տեսութիւն բանիս. որպէս ասացեր ի մարմինն է կապեալ արիւնն եւ այլն։ Նմանապէս եւ ի յարիւնն է կապեալ մարմինն եւ հոգին համազուգեալ եւ աստուածութիւնն միաւորեալ, ապա յորժամ զրկես յարենէն զժողովուրդն, զրկես եւ ի նոցանէ որ կապեալ են ընդ արիւնն. այսինքն մարմինն եւ հոգին եւ աստուածութիւնն։ Ապա ուրեմն ծածուկ եւ յայտնի զրկես զժողովուրդն ի հաղորդութենէն Քրիստոսի. զի յայտնի զարիւնն չտաս. եւ ծածուկ զմարմինն. զի սոսկ հաց տաս եւ ո՛չ զօրհնեալն։
       Եւ թէ աստ պատճառ իմն դնեն, ահա եւս յայտնի զմանկունս ո՛չ հաղորդեն մինչեւ լիցի բաժան ամեայ. եւ բազումք անհաղորդ մեռանին եւ զրկին ի Քրիստոս է։ Եւ թէ պատճառեն զբանն Սողոմանին, «կերիցեն սիրելիք իմ եւ արբցեն Նազելիք իմ» ասէ։
       Ասեմք առ այս, եթէ բանն Սողոմոնի ո՛չ թէ զրկէ զոմանս յարեանն հաղորդութենէ. զի որք արժանի են մարմնոյն, արժանի են եւ արեանն սրբոյն։ Այլ սիրելիք են բարի գործօք առ Հասարակ հաւատացեալքն. եւ նազելիք կուսութեամբ ճգնեալքն եւ մարտիրոսքն։
       Արդ՝ զբարի գործս ամենեցուն հրամայէ կերակրել եւ գործել. եւ գործել. իսկ զկուսութիւն եւ զմարիոսութիւն նազելեացն հրամայէ. որք կամաւ յանձն առնուն. զի այս մինչեւ ի մահ ճգնութիւն է։ Յայս միտս եւ Տէր մեր բաշխեաց զմարմինն եւ ետ առաքելոցն ի վերնատունն։ Եւ զօրհնեալ բաժակն առաջի եդ զի կամաւ արբցեն։ Որ եւ հարցանէր որդւոցն Զեբեթեայ թէ՝ կարօ՞ղ էք ըմպել զբաժանկն. այլ ո՛չ թէ միայն նոցա ետ եւ յայլ առաքելոցն արգել. Այսքան վասն հաղորդութեան։