Վասն
է՞ր
գօտէմարտեցաւ
ընդ
Յակոբայ
եւ
կաղացոյց։
Պատասխան։
Գօտին
զօրութիւն
նշանակէ
որ
էր
ի
մէջքն։
Այլ
եւ
ի
յաղօթ
ս
կայր
եւ
գօտեաւ
պնդեալ
էր։
Եւ
մարտեաւ
ընդ
նմա
այր,
զչափ
ուժոյ
եւ
զկերպարանքն
Եսաւայ
զգեցեալ.
զի
կրթեսցի
եւ
մի
երկիցէ
ի
նմանէ։
Դարձեալ՝
կարօտ
էր
մարդասէրն
Աստուած,
գայ
ի
համբոյր
ծարաւելոյն
նմա
արդարոյն։
Դարձեալ՝
վարժէ
զնա
գօտեաւն՝
պատերազմիլ
ընդ
մեղս
եւ
ընդ
մեղսասէր
մարդիկ
որ
կամին
զանմեղն
քարշել
արտաքոյ
օրինացն
Աստուծոյ։
Որպէս
ասէ.
«Ժուժկալեցեր
ընդ
Աստուծոյ,
եւ
ընդ
մարդկան
զօրաւոր
լիցիս»։
Իսկ
թէ
վասն
է՞ր
կաղացոյց։
Նախ՝
ասենեթէ
ի
ծննդեանն
կալեալ
էր
զգարշապարէն
Եսաւայ,
այժմ
զփոխն
անդրադարձէ՛
եւ
յիշեցուց
անէ
նմա
թէ՝
ամենայն
իրի
հատուցումն
գոյ։
Երկրորդ՝
զի
զտասանորդն
Աստուծոյ
խոստացեալ՝
Եսաւայ
ետ։
Երրորդ՝
զի
զԱստուած
ունէր
օգնական՝
երկեաւ
ի
մարդոյ։
Չորրորդ՝
զի
խղճասցէ
Եսաւ
եւ
մի
սպանցէ։
Հինգերորդ՝
լզի
մի՛
երազ
եւ
առ
աչօք
համարեսցի
տեսիլն։
Վեցերորդ՝
զի
կաղանալոց
էին
որդիք
նորա
ի
շաւղացն
Աստուծոյ։
Եօթներորդ՝
զի
մի՛
հպարտասցի
ի
գօտեմարտիլն
կաղ
առնէ
զնա։
Ութերորդ՝
առ
ի
ցուցանել
թէ
մարդկային
միտք
ի
քննութիւն
Աստուածային
բանին
կա՛ղ
գտանին։
Իններորդ՝
ի
յանդիմանութիւն
բնութեան
մերոյ.
զի
մի՛
կարծեսցէ
թէ
առաքի
նութեամբն
եւ
սիրովն
առ
Աստուած՝
հաւասարիլ
կարէ՛
սիրոյն
Աստուծոյ
որ
առ
մեզ.
այլ
կաղ
գտանի։
Տասներորդ՝
ի
ցուցանել
թէ
կաղանալ
պարտիմք
աշխարհի,
եւ
ապա
ի
հանդէսն
Աստուծոյ
մտանել։
Յաղագս
անուանն
Աստուծոյ
Հարցումն։
Իսկ
թէ
վասն
է՞ր
ոչ
ասաց
զանունն
նմա։
Պատասխան։
Ասեմք
թէ
Յակոբ
ո՛չ
զներգործութեան
անունն
հարցանէր
Աստուծոյ,
զի
գիտէր
որ
Աստուած
էր
եւ
ինքն
Իսրայէլ
կոչեցաւ
որ
է
Աստուածատես.
այլ
անուամբ
զբնութիւնն
եւ
զգոյացութիւնն
Աստուծոյ
կամէր
ուսանիլ։
Զի
ինչէն
ի
գոյացութեան
խնդիրն
է.
որպէս
յասելն՝
զի՞նչ
է,
ա
սեմք՝
մարդ
է,
կամ
կենդանի։
Նոյնպէս
եւ
անունն
սահմանէ
կարճառօտ՝
յայտնիչ
բնութեան
իրին.
որպէս
մինչ
ասեմք
մարդ,
քար,
յայտնեցաւ
բնութիւնն։
Ա՛րդ՝
ամենայն
անուն
ի
յայլմէ
դնի.
եւ
ինքն
ինքեան
անուն
ոչ
դնէ։
Որոյ
պատճառ
է,
զի
անուն
վասն
այլոց
է
որ
ճանաչեմք
զայլս։
Իսկ
ինքն
զինքն
ո՛չ
անուամբ
ճանաչէ,
այլ
իրօք։
Յաղագս
որոյ
որպէս
մարդ
ինքն
ինքեան
անուն
ո՛չ
դնէ.
նոյնպէս
եւ
Աստուած
ինքն
ինքեան
անուն
ո՛չ
դնէ։
Դարձեալ՝
ամենայն
անուն
որ
կոչի՝
կամ
նախ
քան
զինքն
լինի
յորմէ
անուանի.
որպէս
հայրն
կոչէ
զորդին
իւր
մարդ։
Եւ
կ
ամ
ի
հաւասարէն.
որպէս
Պետրոս։
Կամ
ի
վերջնոցն
որպէս
հիւսն։
Զի
գ
են
եղանակք
անուանց.
այսինքն
բնութենական
որ
ի
նախնւոյն
կոչի։
Անձնական՝
որ
ի
հաւասարէն
կոչի։
Ներգործական՝
որ
ի
վերջնոցն։
Ապա
յայտ
է՝
զի
Աստուած
ինքն
ինքեան
նախկին
եւ
վերջին՝
հաւասար
կամ
անհաւասար
ո՛չ
ասի.
վասն
որոյ
իւր
անուն
ո՛չ
դնէ։
Իսկ
յայլմէ
ո՛չ
դնի
Աստուծոյ
անուն.
ո՛չ
բնութեան.
եւ
ո՛չ
անձնական.
զի
ո՛չ
ոք
է
նախ
քան
զնա,
եւ
ո՛չ
հաւասար
նմա։
Այլ
թէ
վերջինքս
կոչեմք
նմա
անուն
Աստուած՝
արարիչ՝
եւ
այլն.
ներգործութեանն
է
ցոյցք
եւ
ո՛չ
թէ
գոյացութեան
կ
ամ
բնութեանն
է
յայտնութիւն։
Եւ
թէ
ոք
ասիցէ,
Մովսէսի
ընդէ՞ր
ասաց՝
այս
է
անուն
իմ
յաւիտեան։
Որէն։
Ասեմք
եթէ՝
է
ասելն
ո՛չ
զբնութիւն
նշանակէ,
այլ
զանսկիզբն
եւ
զանվախճան
գոլն։
Եւ
այս
է
մեկնութիւնն։
Նախ՝
զի
Էն
ներկայական
է.
զի
էրն
եւ
եղիցին
անցեալն
եւ
հանդերձ
եալն
է։
Երկրորդ՝
էրն
զվախճան
անցելոյն
ցուցանէ ,
եւ
եղիցին
զսկիզբն
հանդերձելոյն։
Իսկ
էն
անսկիզբն
եւ
անվախճան
է.
յորմէ
երրորդ
Աստուածաբանութիւն
մեզ
բացորոշի։
Զի
էն՝
անսկիզբն
եւ
անվախճան
ընդ
դէմն
է
ժամանակին
որ
ըսկիզբն
ունի
եւ
վախճան։
Եւ
ընդ
դէմ
է
մշտնջենաւո
րին
որ
ունի
սկիզբն
եւ
ո՛չ
վախճան։
Եւ
ընդ
դէմ
է
յարաձգականին
որ
ունի
վախճան
եւ
ո՛չ
սկիզբն։
Զայս
նշանակէ
է
ասելն
եւ
ո՛չ
բնութիւն
կամ
գոյացութիւն։
Յաղագս
Հռաքէլի
Հարցումն։
Զի՞նչ
է
որ
ասէ.
«Հռաքէլ
լայր
զորդիս
իւր
եւ
ո՛չ
կամէր
մխիթարիլ
զի
ո՛չ
էին»։
Պատասխան։
Յաղագս
երից
որդւոց
է
լալ
մօրն
Հռաքէլի։
Նախ՝
զի
ի
ծնանիլն
Բենիամինի՝
մեռաւ
մայրն
եւ
որդի
վշտաց
եղեւ
նմա։
Երկրորդ՝
զի
խ
քաղաք
առին
ի
Բենիամինէ
Յուդայի
ցեղքն
վասն
շնութեան
կնոջն
պատահելոյ.
եւ
կոտորեցին
զնոսա
առ
հասարակ
իեռ
արս.
եւ
մնաց
վեց
հարիւր
այր
զոր
յետոյ
ըստացան
ժառանգութիւն
իւրեանց.
որպէս
յայտ
է
ի
դատաւորաց
վերջքն։
Երրորդ՝
կոտորեալ
մանկունքն
Բեթլէհէմի
ո՛չ
էին
ի
զաւակացն
Հռաքէլի
որպէս
ցուցաւ
ի
վերոյ։
Վասն
նոցա
լայր
անմխիթար
սգով,
զի
ո՛չ
եղեւ
մայր
նահատակացն։
Ա՛րդ՝
զայս
գ
սգոյս
մխիթարեցաւ
յետոյ։
Զառաջինն
մխիթերցաւ
Աստուածածին
կուսիւն
Մարիամու.
որ
առանց
երկանց
եւ
ցաւոց
ծնաւ
զմիածինն
որդի,
որ
եբարձ
զարտասուս
վշտաց
մօրն
Հռաքէլի։
Զերկրորդն
մխիթերցաւ
առաքելաւն
Պօղոսիւ
որ
էր
որդի
նմին։
Որ
յԵրուսաղէմէ
մինչ
ի
Լիւրիկէ
որ
է
եզր
աշխարհի՝
էլից
զաւ
ետարանն.
եւ
ստացաւ
ժառանգութիւն
նմին։
Զերրորդն՝
զի
բազումք
եղեն
յազգէ
նորա
մարտիրոսք
վասն
Քրիստոսի
յետոյ։
Եւ
այսպէս
մխիթարեցաւ
յայս
երից
վշտացս
տրտմութեանց։
