ՅԵՏ
ԱՅՍՈՐԻԿ
հարցանելի
է
վասն
հանդերձելոյն։
Հարց
Վասն
է՞ր
զի
Աաստուած
նախ
զայս՝
եւ
ապա
զայն
կեանքն
տայ
մարդոյս։
Եւ
այն
զի
նախապատիւ
է
պատուականն
քան
զանարգն։
Պատասխանեմք
այսմ,
թէ
ամենայն
ինչ
զոր
արար
եւ
զոր
առնէ
Աստուած՝
բարի
են
եւ
յօգուտ
մեզ,
թէպէտ
մեք
անգիտանամք
ի
խորհրդոյն
որպէս
տկար
տեսութեամբ։
Ղեկ
նաւին
ի
ջուրս
բեկեալ
թուի.
եւ
ցաւոտ
գլխոյ
լերինք
շարժեալ։
Այլ
նոքա
հաստատունք
են։
Այսպէս
եւ
այս
կարգաւոր
եւ
ուղիղ
վասն
բազում
պատճառի։
Նախ՝
այն
կեանքն
անապականէ
եւ
անմահ.
եւ
մարդս
մահկանացու
եւ
ապականելի.
ո՛չ
էր
յարմար
թէ
ապականացուն
յանապական
տեղիս
բնակեսցի.
մինչեւ
սա
եւս
յանապականութիւն
վերափոխեսցի։
Երկրորդ՝
այն
տեղի
անմարմնո՛ցէ
ոչ
կարէր
մարդս
մարմնով
անդ
բնակիլ.
այլ
նախ
բնակեսցէ
հոգւով,
եւ
ընտանացեալ
մտցէ
եւ
մարմնով։
Երրորդ՝
կրկին
է
մարդս.
որ
է՛
հոգի
եւ
մարմին,
եւ
Բ
աշխարհս.
այսինքն
երկին
եւ
երկիր։
Արդ՝
նա՛խ
մարմնոյս
եւ
զերկիր,
եւ
ապա
հոգւոյն
տայ
զերկին։
Զի
նախ
է
մարմին
քան
զհոոգի,
ո՛չ
ժամանակաւ
եւ
պատւով.
այլ
նիւթով
եւ
զօրութեամբ։
Չորրորդ՝
այն
տեղիք
անփոփոխ
է,
եւ
այս
փոոփոխական։
Արդ՝
եթէ
նախ
զայն
էր
տուեալ,
այսպիսի
իմն
հանդիպէր.
կամ
մնալով
անփոփոխ՝
զրկէր
զերկիր։
Եւ
թէ
անտի
փոխէր
յերկիիր,
լինէր
երկին
փոփոխական,
եւ
երկիր
անփոփոխ։
Եւ
թէ
յայսմանէ
եւս
փոխէր,
լինէր
ո՛չ
ոքն
անփոփոխ։
Հինգերորդ՝
մարդոյս
պիտոյ
էր
ժամանակաւ
աճումն.
զի
թուով
առցէ
զկատարումն
վերջին
ընտրելոյն։
Եւ
անդ
զի
յաւիտենէ
եւ
ո՛չ
ժամանակ։
Եւ
զի
ո՛չ
գոյ
ժամանակ,
վասնորոյ
եւ
ո՛չ
ծնունդ։
Ապա
եւ
ո՛չ
լրումն
թուոյն.
զի
միակն
յառաջ
է
քան
զբազումն։
Վասն
որոյ
յերկրի
աստ
բազմանան
թուով.
եւ
ապա՛
միահաղոյն
մտջեն՞՞՞՞՞
անդ
որպէս
բազմութիւնք
հրեշտակաց։
Վեցերորդ՝
ամենայն
պատուական
իր՝
ի
բարձր
տեղւոջէ.
որպէս
գլուխն
զի
պատուական
մասն
է.
եւ
լուսաւորքն
եւ
երկին
քան
զերկիրս։
Եւ
բնական
է
զի
նախ
ի
յանկատարն
եւ
ապա
ի
կատարեալն
ելցեն։
Եւ
ըստ
աստիճանի՝
նախ
ի
ներքինն,
եւ
ապա
ի
վերինն
ելք։
Եօթներորդ՝
աստ
հանդէս
մարտի
է,
եւ
անդ
յաղթանակ
պսակի։
Արդ՝
ըստ
կարգի՝
սերմանքն
յառաջ
են
քան
զարդիւնսն.
եւ
նահատակքն
քան
զպսակն,
վասն
որոյ
որք
աստ
փորձ
գտանին,
անդ
առցեն
զպսակն
կենաց։
Ութերորդ՝
որպէս
ողորմած
նոյնպէս
եւ
արդա՛ր
է
Տէր։
Արդ՝
զայս
կեանս
շնորհեաց
եւ
զայն
խոստացաւ։
Զի
մի
միայն
ողորմութեամբ՝
այլ
եւ
արդարութեամբ
վայելեսցուք։
Վասն
որոյ
բռունք
յափշտակեն.
եւ
բազում
նեղութեամբ
մտանեն։
Իններորդ՝
առաւել
ամենահնար
գթութենէ
ցոյցք,
զի
եղական
բնութիւնս
ո՛չ
կարէր
անմեղ
մնալ.
զի
անեղն
է
անմեղ։
Արդ՝
թէ
յերկինս
էաք
մեղանչեալ՝
ո՛չ
կարէաք
բժշկիլ
որպէս
դեւքն։
Արդ՝
ի
յերկրի
մեղանչեալք՝
դարձեալ
ապաշխարութեամբ
անդ
ժամանեմք։
Տասներորդ՝
յապաղեաց
զայն,
զի
փափագն
առաւելասցի.
ստ
հաւատով
եւ
յուսով
ակն
ունել.
եւ
ապա՛
դէմ
յանդիման
երեւիլ։
Զի
մի՛
դիւրաւ
գտեալ՝
դիւրաւ
արհամարհելի
լիցի։
Մետասաներորդ,
նախ
ետ
զայս
կեանքս
որ
է
ցաւալից
եւ
բազմաչարչար.
զի
յորժամ
տեսցուք
զանցաւոր
կեանս,
իմասցւք
զմեծութիւն
պատւոյն
այնր
կենացն։
Երկոտասաներորդ՝
զի
մարդասէ՛ր
է
Աստուած՝
կամեցաւ
միածնին
միաւորիլ
ի
մարմնի
եւ
մարդանալ
յաշխարհի.
եւ
նովաւ
արժանաւորիլ
մեզ
վերնոյն
գաւառի
ըստ
անհաս
իմաստութեանն՝
իւրոյ։
Իսկ
որ
ասեն՝
նախապատիւ
է
պատուականն
քան
զանարգն։
Այլ
ես
ասեմ,
ատելութեան
եւ
անարգանա՛ց
էր
ցոյցք,
եթէ
զպատուականն
էր
տուեալ
նախ՝
անտի
փոխեալ։
Այս
փոքրիշատէ
պատճառ
իմաստից
ձեր
լիցի։
զի
«տո՛ւր
իմաստնոյն
պատճառ՝
եւ
իմաստնագոյն
լիցի»
ասէ
իմաստունն։
