Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Զի՞նչ պատասխան եմք երկաբնակացն որք հարցանեն զմեզ, թէ մասունքն Քրիստոսի Աստուածէ՝ այսինքն ոտքն եւ ձեռքն եւ գլուխն ապա բազմաստուածք էք։
       Պատասխանեմք։ Ապա ուրեմն յայտնապէս նոքա ուրանան զայս, եւ այսն թէ՝ ձեռքն Քրիստոսի ո՛չ է Աստուած. եւ գլուխն Քրիստոսի ո՛չ է Աստուած. եւ այլն. զի մի բազում աստուածք լիցին։
       Հարցողին։ Ասեն զայս թէ՝ եւ ո՛չ մարդ չէ. այսինքն ձեռքն եւ ոտքն Քրիստոսի. թող թէ Աստուած։ Այլ զոր օրինակ՝ մարդոյն ձեռն ու ոտն մարդ չէ , այլ՝ մարդոյ ձեռն, եւ մարդոյ ոտն։ Նոյնպէս եւ զՔրիստոսէ՛ ասեն։
       Պատասխանեմք։
       Ա՛րդ՝ յայտնեցաւ նոցայն մոլորութիւն։ Յորժամ ձեռն Քրիստոսի ո՛չ է Աստուած, Ապա ուրեմն եւ բոլոր մարմինն ո՛չ է Աստուած. զի բոլորն ի մասանցն բաղկանայ։ Եւ թէ մարմինն Քրիստոսի չէ Աստուած, եւ հոգին Քրիստոսի չէ Աստուած, որպէս նոքա բարբաջեն. ապա եւ բոլորն Քրիստոս չէ Աստուած. զի բոլ որն Քրիստոս յաստուածութենէն եւ ի մարդկութենէն միաւորեալ լինի մի Քրիստոս. եւ բաժանեալ ո՛չ է Քրիստոս։
       Դարձեալ՝ որպէս ձեռն եւ ոտն մարդոյ ո՛չ է մարդ, նոյնպէս եւ ձեռն Քրիստոսի ո՛չ է Քրիստոս. եւ ոտն եւ այլ մասունքն ո՛չ են Քրիստոս. ապա եւ բոլորն մարմինն ո՛չ է Քր իստոս. եւ հոգին ո՛չ է Քրիստոս . ապա թէ սոքա չեն Քրիստոս, եւ բանն ըստ ինքեան ո՛չ է Քրիստոս։ Եւ յայտնի եղեւ թէ եւ զՔրիստոս գոլն ուրանան. եւ զԱստուածն ուրանան այսպիսի առարկութեամբ։
       Հարցողին։
       Ասեն այսպէս՝ եթէ ձեռն մարդոյ է՝ զի եւ ոտն մարդոյ՝ եւ այլ մասունքն մ արդոյ է. զի Աստուծոյ մասն ո՛չ ասի։
       Պատասխանի։
       Երեւի ապա զի Աստուծոյ ո՛չ ասեն զմասունքն, այսինքն զձեռն եւ զոտն. ապա ըստ նոցա եւ մարմինն չէ Աստուծոյ մարմին. եւ արիւնն չէ Աստուծոյ եւ հոգին չէ Աստուծոյ. այլ ամենեքեան սոքա մարդո՛յ են։
       Հարցողին։ Ասեն զայս թէ՝ Քրիստոսի է մարմինն. եւ Քրիստոսի է արիւն. եւ Քրիստոսի հոգի. այլ Աստուծոյ ո՛չ ասեն։
       Պատասխանեմք։ Ապա ուրեմն երեւեցաւ՝ զի թէ մասունքն Քրիստոսի ասին եւ Աստուծոյ ո՛չ ասին, յա՛յտ է թէ զՔրիստոս ո՛չ խոստովանին Աստուած։ Ապա ըստ այսմ հետեւի՝ զի Մարիամ մայր Քրիստոս ի լինի եւ ո՛չ Աստուծոյ. զի լաւ է Քրիստոսածին եւ մարդածին կոչիլ՝ քան թէ Աստուածածին։
       Ելե՛ր ի բանէդ եւ դժուարինս խօսիս . եւ զոր հարցի՝ ո՛չ ընկալայ զպատասխանին։
       Պատասխանի։
       Զա՛յս հարցեր, եթէ մասունքն Քրիստոսի Աստուած են, նաեւ բազմաստուած էք. զի բազում են մասունքն. Եւ ես ասեմ քեզ. զի թէ մասունքն Քրիստոսի Քրիստոս է, ապա բազմաքրիստոս էք եւ դուք։
       Հարցողին։
       Ո՛չինչ ունիմ ասել առ այս. այս՝ զուղիղ պատասխանին խնդրեմ։
       Պատասխանի։
       Այս է ուղիղն ի կարճոյ։
       Զի ասեմք զմարմինն Քրիստոսի վասն միաւորութեանն Աստուած՝ եւ Ա ստուծոյ մարմին։ Նոյնպէս արիւն Աստուած՝ եւ Աստուծոյ արիւն. եւ այլն նմանապէս։ Զի՛ թէ ասեմք եթէ ո՛չ է Աստուած, յայնժամ բաժանեալ յԱստուածութենէն՝ ո՛չ լինի Աստուծոյ ձեռն. եւ ո՛չ Աստուծոյ մարմին. կամ արիւն. զի մասն բաժանեալ ի բոլորէն ո՛չ է բոլորին մասն. եւ ո՛չ կոչի։ Որպէս ձեռն հատեալ յանդամոցն՝ ո՛չ կոչի մասն բոլորին։ Եւ թէ ասես միայնաբար՝ Աստուած է մարմինն. եւ Աստուած է արիւնն, լինի բազմաստուածութեան ցոյցք։ Նա՛եւ մասն զբոլորին կոչմունքն ստանայ։
       Այլ ասելն՝ Աստուած է եւ Աստուծոյ մարմին. հոգի. եւ այլն. ուղղակի՛ է։
       Հարցողին։
       Ապա ուրեմն համանգամայն ի միասին լինին երկու հակակայք. այսինքն ուղղական եւ հոլովական։ Զի ասելն Աստուած ուղղական է. եւ Աստուծոյ սեռական հոլով։
       Պատասխանի։
       Ո՞չ ապաքէն ասեմք զՔրիստոս՝ Աստուած եւ որդի Աստուծոյ։ Զի Աստուածն ուղղական է՝ եւ որդի Աստու ծոյ հոլովական։
       Այսպէս կարեմք ասել զմարմինն Քրիստոսի թէ՝ Աստուած է եւ Աստուծոյ մարմին եւ արիւն. եւ այլն ամենայն։
       Հարցողին։
       Այլ եւ այսպէս ասելն՝ բոլորին կոչմունքն լինի մասնաւորին։
       Պատասխանի։
       Ասեմք նաք եթէ՝ ո՛չ է աննման. զի մի իրն լինի բոլոր եւ լինի մասն՝ առ այլ եւ այլս։ Որպէս յորժամ ասեմք զձեռն բոլոր եւ մասն. զի մասն է բոլոր մարմնոյն, եւ բոլոր առ մատունս ձեռացն։ Նմանապէս եւ մարմինն Քրիստոսի Աստուած է առ մասունք մարմնոյն։ Եւ Աստուծոյ մարմին առ բոլորն Քրիստոս։ Երկրորդ՝ ասեմք եթէ ամենայն մասունք է՛ ի գոյացո ւթենէ բոլորին. եւ որ ունի զնոյն գոյացութիւն, ունի զնոյն կոչումն։
       Որպէս ձեռն ունի զգոյացութիւն բոլոր մարմնոյն. եւ կոչի մարմինն առ բոլորն Քրիստոս։ Այսպէս մարմին եւ հոգին են ի գոյացութենէն Քրիստոսի։
       Եւ որպէս Քրիստոս Աստուած է եւ կոչի։
       Նմանապէս մարմինն Քրիս տոսի Աստուած է՝ եւ կոչի Աստուած եւ Աստուծոյ մարմին։
       Երրորդ՝ զի ո՛չ է նման առ մեզ եւ առ նա մասն եւ բոլորն։ Զի թէպէտ մասունք մարդոյ՝ ո՛չ ունին զկոչմունս բոլորին, սակայն մասունք մարմնոյն Քրիստոսի՝ կոչին եւ ունին զբոլորին էութիւն։ Որպէս ի նշխարս մարմնոյն է տե սանել. զի ի բոլորն է բոլոր Քրիստոսն. եւ յիւրաքանչիւր մասունս է բոլոր Քրիստոսն։ Ապա ուրեմն կարեմք ասել զմարմինն Քրիստոսի Աստուած եւ Աստուծոյ մարմին, եւ զայլն նմանապէս։ Այսպէս է համանգամայն ասելն եթէ՝ Աստուած է եւ Աստուծոյ մարմին։ Իսկ թէ եւ որոշակի ասես ուղղ ափառ մտօք, եւ ո՛չ այն է զարտուղի. յորժամ ասես Աստուծոյ մարմին եւ Աստուծոյ արիւն. զի որ ինչ է՛ ի յԱստուած՝ Աստուածէ եւ ո՛չ օտար յԱստուծոյ։ Նմանապէս մարմին եւ արիւն եւ ոսկր եւ այլն Աստուծոյ ասել՝ զԱստուած ցուցանէ։ Իսկ թէ ասես միայնաբար Աստուածէ մ արմինն՝ եւ Աստուածէ հոգին. այսու ո՛չ լինիս բազմաստուած . զի մի՛ է աստուածութիւնն ի սոսա միաւորեալ էութեամբ եւ գոյացութեամբ։
       Եւ դարձեալ որպէս ասեմք զմարմինն եւ զարիւնն եւ զհոգին եւ զբանն Քրիստոս՝ եւ ո՛չ է բազում Քրիստոս։ Նոյնպէս ասելն զնոսա Աստուած՝ ո՛չ է բ ազում Աստուած։ Դարձեալ՝ որպէս ասելն զհայր Աստուած, եւ որդի Աստուած, եւ հոգի Աստուած, ո՛չ է բազմաստուած։ Նոյնպէս եւ ասելն թէ՝ մարմինն Քրիստոսի Աստուածէ. եւ արիւնն Աստուածէ. եւ հոգի Աստուածէ. ո՛չ է բազմաստուած. այլ մի Աստուած։
       Այսքան առ այս։