Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ
ԳՐԻԳՈՐ ՏԱԹԵՒԱՑԻ  

Բաժին
Հայ դասական մատենագրութիւն  

Թեմա
Աստուածաբանութիւն  
Դիտել
Առաջին. «Բանն մարմին եղեւ » ասէ Յօհաննէս։ Իսկ եղեւս այս՝ նշանակէ զմիաւորութիւն բանին եւ մարմնոյն։
       Իսկ թէ ոք ասիցէ՝ եղեւն զփոփոխումն ցուցանէ. որպէս այն թէ՝ գաւազանն Մովսէսի օձ եղեւ։
       Ասեմք եթէ՝ Տէր ապաւէն եղեւ ասէ մարգարէն։ Ո՛չ թէ փոփոխեցաւ ի տէրութենէն յապաւինութիւն, այլ եկաց մնաց Տէր, եւ եղեւ ապաւէն։ Նոյնպէս բանն Աստուած եկաց մնաց բան, եւ եղեւ մարմին։
       Եւ զի բանն մարմին եղեւ միաւորութեամբն. ուրեմն յայտէ՛ զի մարմին բանին բան եղեւ նոյն միաւորութեամբն։ Ապա ուրեմն Աստուածէ նոյն մարմինն Քրիստոսի։
       Երկրորդ՝ յառաջին կորնթացւոցն ասէ. «Մի Տէր մի Յիսուս Քրիստո ս՝ որով ամենայն»։ Ա՛րդ՝ որով ամենայն՝ յարմարի բանին. ըստ այնմ ամենայն. «Ինչ բանիւն եղեւ»։ Եւ Յիսուս կոչի մարդն։ Ապա ուրեմն մի է Տէր եւ մի Քրիստոս բանն մարդացեալ։
       Երրորդ՝ ասէ ի փիլիպպեցւոցն. «Լայն խորհեսցի իւրաքանչիւր ոք որ ի Քրիստոս Յիսուս՝ որ ի կերպարանս Աստուծոյ էր»։ Ա՛րդ՝ բանն առանց մարմնոյն Քրիստոս ո՛չ է. Ապա ուրեմն յա՛յտ է զի միացեալ մարմնովն է՛ հաւասար եւ ի կերպարանս Աստուծոյ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս։
       Չորրորդ՝ գաղտացւոց ասէ. «Առաքեաց զԱստուած զորդին իւր որ եղեւ ի կնոջէ»։ Ապա ուրեմն մարդ եղեալն ի կնոջէ որդի է Աստուծոյ։
       Հինգերորդ՝ Աստուած խոստացաւ Աբրահամու թէ. «Ի զաւակէ՛ քումմէ օրհնեսցին ամենայն ազգ երկրի»։
       Իսկ Պօղոս զզաւակն զայն զՔրիստոս ասէ ի հռօմայեցւոցն թէ. «Քրիստոս է ի հարցն ըստ մարմնոյն Աստուած օրհնեալ յաւիտեան»։ Ապա ուրեմն՝ Աստուած է որդի կուսին։
       Վեցերորդ՝ բանն Աստուած անմարմին է եւ ի սկզբանէ. ըստ այնմ. «Ի սկզբանէ՛ էր բանն»։ Այլ Յօհաննէս ի կաթողիկէն ասէ. «Որ էրն ի սկզբանէ զորմէ լըւաքն եւ ականատես իսկ եղաք. եւ ձեռք մեր շօշափեցին զբանն կենաց»։
       Ապա ուրեմն շօշափելի մարմինն է բան կենաց եւ Աստուած։
       Եօթներորդ՝ իջանելն յերկնից՝ բանին յարմարի. զի միաւորեցաւ ի մարմնի այն է իջանելն։ Այլ վասն մարմնոյն ասէ Յօհաննէս. «Ես եմ հացն կենաց որ յերկնից իջի»։ Ապա ուրեմն Աստուած է մարմինն եւ յերկնից իջեալ։
       Ութերորդ՝ ելանելն յերկինս պատշաճի մարմնոյն Քրիստոսի. որ պէս ի տեսս առաքելոցն վերացաւ յերկինս։ Եւ իջանելն՝ բանին որպէս ասացաւ։
       Այլ յեփեսացւոցն ասէ առաքեալն. «Որ էջն՝ նո՛յն է եւ որ ելն ի վերոյ քան զամենայն երկինս»։
       Իններորդ՝ Որ էն՝ Աստուած կոչի. ըստ այնմ որ ասացաւ Մովսէսի. «Ես եմ որ Էնն»։ Այլ աւետարանն Յօհաննու ասէ. «Ո՛չ ոք ել յերկինս՝ եթէ ոչ որ էջն յերկնից որդին մարդոյ որ էն յերկինս»։ Ապա ուրեմն որդին մարդոյ որ էն է եւ յերկինս։
       Տասներորդ՝ դերանուանքն որպէս ես. դու. նա՛. յատկապէս զմի անձն նշանակեն։ Այլ մարդն Քրիստոս ասէր. «Յառաջ քան զլինիլն Աբրահամու եմ ես»։ Եւ Պետրոս ասէ ի դաւանութիւնն. «Դու ես Քրիստոս որդի Աստուծոյ»։ Ապա ուրեմն աստուած եւ որդի Աստուծոյ է մարմնացեալն Քրիստոս։
       Մետասաներորդ՝ ասէ աւետարանն Յօհաննու. «Ե՛ս եւ հայր իմ մի եմք. որ ետես զիս՝ ետես զհայր»։
       Եւ կուրին ասէր. «Որ տեսերդ՝ եւ որ խօսիդ ընդ քեզ նա՛ է որդին Աստուծոյ»։ Ապա ուրեմն երեւեալն մարմնով եւ խօսեցեալն է որդի Աստուծոյ եւ մի ընդ Հօր։
       Երկտասաներորդ՝ այն որ սկիզբն յաշխարհի ունի՝ եւ ո՛չ է յառաջ քան զլինիլն իւր յաշխարհի՝ ո՛չ ասի գալ յաշխարհս։
       Այլ մարմին եւ հոգին Քրիստոսի զսկիզբն յաշխարհի ունին. այլ վասն միաւորեալ մարմնոյն ասէ բանն Աստուած. «Ելի ի հօրէ եւ եկի յաշխարհ»։
       Երեքտասաներորդ՝ Պօղոս յեբրայեցւոցն ասէ. «Ի մտանելն իմում յաշխարհս՝ մարմին հաստատեցեր ինձ»։ Ապա ուրեմն եւ մարմինն այն յատուկ է մարմին բանին Աստուծոյ. եւ այս ո՛չ կարէ լինիլ՝ եթէ ո՛ չ լիցի միաւորեալ ընդ նմին։
       Չորեքտասաներորդ՝ Պօղոս ասէ ի փիլիպպեցւոցն. «Որ ի կերպարանս Աստուծոյ էր՝ զկերպարանս ծառայի էառ. ի նմանութիւն մարդկան եղեւ » եւ այլն. Ապա ուրեմն մի՛ է որդին Աստուծոյ եւ որդին մարմնացեալ եւ մարդացեալ Աստուած։
       Հնգտասաներորդ՝ ասէ ի կ ողոսացոցն եթէ. «Նովաւ հաստատեցաւ ամենայն որ ինչ յերկինս եւ որ ինչ յերկրի»։ Եւ զկնի ասէ. «Նա՛ է գլուխ մարմնոյ եկեղեցւոյ որ է սկիզբն եւ անդրանիկ մեռելոց»։ Ապա ուրեմն մի Աստուած է եւ մի որդի հաստիչն ամենայնի եւ անդրանիկն մեռելոց։
       Վեշտասաներորդ՝ ասէ. «Ե՛ս յար ուցից զնա յաւուրն յետնում. եւ ես տաց նոցա զկեանսն յաւիտենականս»։
       Ապա ուրեմն եւ ո՛չ էր յարութիւն եւ ո՛չ կենաց տըւօղ, եթէ ո՛չ էր միաւորեալ ընդ կեանքն յաւիտենական։
       Եօթնեւտասներորդ՝ ասէ աւետարանն Յօհաննու. «Այնպէս սիրեաց Աստուած զաշխարհս՝ մինչեւ զորդին ի ւր միածինն ետ ». այսինքն ի մահ։ Ապա ուրեմն չարչարեալ եւ մեռեալ մարդն է որդի Աստուծոյ։
       Ութեւտասներորդ՝ ամենայն կիրք մարմնոյ՝ մարդոյն ասին. այնմ որոյ է՛ մարմին։ Որպէս թէ մարմինն Պետրոսի խոցի կամ տանջի, ասեմք թէ Պետրոս խոցեցաւ եւ Պետրոս տանջեցաւ։ Ապա ուրեմն մ արմինն Քրիստոսի Աստուածէ։ Վասն այն ասէ Աստուածաբանն. «Աստուած խաչեալ. Աստուած չարչարեալ»։
       Իննեւտասներորդ՝ թէպէտ մարդիկ ոմանք կոչին Տէր վասն ունելոյ իշխանութիւն ի՝ չ, այլ Տէր միայն Աստուածէ. ըստ այնմ. «Տէր զօրութեանց. նա՛ ինքն է թագաւոր փառաց»։
       Այլ զխաչեա լն Քրիստոս՝ Տէր փառաց կոչէ Պօղոս յառաջին կորնթացւոցն. «Թէ էին ծանուցեալ ասէ ո՛չ արդեօք զՏէրն փառաց ի խաչ հանէին»։
       Քսաներորդ՝ որպէս բարձրագոյնքն կարեն ասիլ մարմնոյն վասն միութեանն՝ որպէս Աստուած, յարութիւն, կեանք յաւիտենական։ Այսպէս եւ խոնարհագոյնքն են Աստ ուծոյ բանին վասն միաւորութեանն. որպէս մարդ ծնանիլ ի կուսէ՛ ժամանակեայ. խաչիլ եւ մեռանիլ. որպէս ասէ առաքեալն. «Յիսուս Քրիստոս երէկ եւ այսօր՝ նոյն եւ յաւիտեան»։ Ապա ուրեմն ճշմարիտ Աստուածէ Քրիստոս մարմնովն միաւորեալ անբաժանելի յաւիտեան։