Վասն
պարզութեանն
Աստուծոյ
եւ
նիւթական
գոյից
։
Հարց
(Պրակ
ԺԲ)
Ո՞րպէս
է
զի
Աստուած
պարզէ
եւ
աննիւթ,
զնիւթականքս
յառաջ
էած.
զի
այս
է
կարգն
որ
նիւթն
է
նիւթոյ,
եւ
աննիւթն
յաննիւթոյ
յառաջագոյի։
Պատասխան։
Աննիւթ
է
Աստուած
եւ
պարզ
էութիւն
ըստ
երկու
եղանակի։
Նախ՝
զի
ո՛չ
ունի
քանակ,
որակ,
ձեւ,
եւ
այլքն,
որ
նիւթո՛յ
են
յատկականք։
Երկրորդ՝
զի
ի
զատ
ճողոպրի
ի
զգայութեանց.
այսինքն
ի
տեսանելեաց,
ի
շօշափելեաց,
եւ
յայլոց,
որ
զնիւթականս
զգան։
Այլ
թէպէտ
աննիւթ
է
Աստուած՝
ո՛չ
է
անկարգ
զնիւթականքս
յառաջ
ածել
ըստ
այնմ
օրինակի.
զի
նիւթն
որ
է՛
գոյա
ցութիւն
մարմնական՝
ունի
որակութիւնս
իմն
մարմնական.
որպէս
քանակ.
որակ.
եւ
այլքն։
Եւ
գոյացութիւն
ասեմ,
որով
տարորոշի
ընդ
դէմ
ոչ
գոյին.
եւ
որակութեամբ
բաց
որոշի
յանմարմին
էութեանց.
ուստի
բաղկանայ
մարմին
գոյացութեամբ
եւ
որակութեամբ։
Ա՛րդ՝
սոքա
ըստ
ինքեան
անմար
մին
են.
այսինքն
գոյացութիւնն.
քանակն.
որակն.
եւ
այլքն։
Եւ
ուստի՞
յայտ
ասիցէ
ոք .
այսինքն
զի
բանն
անմարմին
է
որ
բաժանէ
զսոսա.
զի
այս
է
կարգն
որ
մարմին
զմարմին
բաժանէ.
եւ
անմարմին
զանմարմինն։
Եւ
մարմնով
ո՛չ
բաժանին
սոքա.
թէպէտ
եւ
մանր
փոշի
լինին՝
ունին
զքանակ
ն
զորակն
եւ
զայլն.
զի
անմեկնելի
որոշմունք
են
գոյացութիւն
եւ
պատահմունք։
Ա՛րդ՝
եթէ
անմարմին
բանիւ
բաժանին
սոքա,
յա՛յտ
է
թէ
անմարմին
են
եւ
բաժանեալքն։
Եւ
որովհետեւ
ծանեաք
զի
անմարմին
են
սոքա,
յա՛յտ
է
զի
բաժանումն
սոցա
քակէ՛
զնիւթն
ի
մարմնոյ.
ապա
ուրեմն
ի
մի
վայր
ժողովումն՝
ծնանի
զնիւթական
մարմինն։
Ա՛րդ՝
պատասխանեմք
առարկութեանցն։
Զի
աննիւթ
եւ
պա՛րզ
էութիւն
է
Աստուած.
եւ
յառաջ
էած
յոչընչէ
զաննիւթ
էութիւնքս.
այսինքն
զգոյացութիւն,
զքանակ,
զորակ
եւ
զայլսն.
եւ
իւրով
զօրութեամբն
ի
միասին
ժողովեալ
կազմեաց
մարմնական
նիւթ։
Ուստի
տարերք
եւ
տարրեղէն
մարմինք
խառնեցան
եւ
յառաջ
եկին
ի
մի
եւ
ի
նոյն
նիւթոյն։
Այլ
ունին
սոքա
բազում
զարմանալի
տեսութիւնս։
Նախ՝
զի
սոքա
անմարմինք
են
ըստ
ինքեան.
այսինքն
քանակ,
որակ,
եւ
այլքն .
եւ
յանմարմին
էութիւնս
ո՛չ
տեսանին.
որպէս
ի
հրեշտակս
կա
մ
ի
հոգիս.
զի
նոքա
ո՛չ
ունին
ձեւ.
որակ.
քանակ.
եւ
զայլսն։
Երկրորդ՝
զի
իր
մարմնական
են
եւ
ի
մարմնի
էանան
սոքա՝
եւ
ո՛չ
են
մարմին.
այլ
անմարմին
էութիւն
որպէս
ասացաք։
Երրորդ՝
ի
ժողովիլն
սոցա
լինի
մարմնական
էութիւն.
եւ
յորոշելն
կորնչի
մարմինն։
Որպէս
տունն
ի
ժ
ողովիլ
փայտից
եւ
որմոց՝
շինի.
եւ
ի
ցրուիլն
սոցա
կորնչի
տունն։
Եւ
որպէս
ի
ժողովիլ
հոգւոյ
եւ
մարմնոյ
լինի
մարդ.
եւ
ի
բաժանիլն
կորնչի.
այսպէս
եւ
զայս
իմա։
Չորրորդ՝
զի
իւրաքանչիւր
սոքա
առանձին
սահման
ունին
եւ
բնութիւն.
եւ
ո՛չ
միաբանին
ընդ
միմեանս
եւ
ո՛չ
ընդ
մ
արմնի.
այսինքն
քանակն
որակն.
եւ
ծանրութիւնն .
եւ
այլքն։
Զի
քանակն
որակ
ո՛չ
է
եւ
ո՛չ
ասի.
եւ
ո՛չ
ծանրութիւն.
եւ
ո՛չ
կարծրութիւնն
մարմին։
Հինգերորդ՝
զի
առանձին
բնութեամբ
սոքա
ի
մի
էութիւն
ժողովեալ
խառնին.
եւ
մի
բնութիւն
նիւթոյ
կատարեն.
եւ
ի
բնութիւնս
ի
ւրեանց
ո՛չ
շփոթին
եւ
այլայլին։
Որպէս
հոգի
եւ
մարմին
բնութեամբ
միաւորին
ի
մի
բնութիւն
եւ
ի
մի
դէմ
եւ
ո՛չ
շփոթին։
Այսպէս
իմա՛
ինձ
եւ
զբանին
մարդեղութիւն
յայլեւ
այլ
բնութեանց
միաւորեալ
ի
մի
էութիւն
եւ
ի
մի
դէմ
անձնաւորեալ
եւ
ո՛չ
շփոթեալ
բնութեանցն
յատկութիւն։
Վասն
որոյ
խոստովանիմք
ընդ
սրբոց
հարցն
վասն
միաւորութեանն
մի
բնութիւն
Աստուծոյ
բանին
մարդացելոյ։
Ապա
թէ
կամիս
զորոշումն
բնութեանց
ի
ներքս
բերել
ո՛վ
երկաբնակ,
մի՛
ասեր
բ
բնութիւն.
այլ
գ.
այսինքն
զմարմնոյ
եւ
զհոգւոյ
եւ
զբանին
բնութիւն։
Եւ
ո՛չ
միայն
այս.
այ
լ
եւ
դ
բնութիւն
է
չորից
տարերաց
մարմնոյն.
ջերմ
եւ
ցուրտ.
չոր
եւ
գէճ։
Ասա
աստանօր
է
բնութիւն
զՔրիստոս։
Մանաւանդ
թէ
իւրաքանչիւր
տարերք
բ
ծայրք
որակութեանց
ունին.
զմինն
գոյացական
եւ
զմիւսն
պատահական.
ըստ
այսմ
պա՛րտ
է
ասել
քեզ
մետասան
բնութիւն
Քրիստոս
ի։
Դա
րձեալ՝
այլ
է
բնութիւն
մարմնոյն.
ա՛յլ
ոսկերացն.
եւ
այլ
է
ջիլն
եւ
երակն
եւ
մորթն
եւ
մազն
եւ
իւրաքանչիւր
մաղձքն։
Ըստ
այսմ
ապա
ասա՛
եւ
բազում
բնութիւնս
Քրիստոս
ի։
Ո՜վ
մեծի
աղետիս
եւ
վշտալից
ուրանան.
որպէս
գրէ
առաքեալն.
«Ածեն
ի
վերայ
անձանց
զարագահասն
կորուստ»։
Զի
ուղղաձեւութեան
ուսուցիչք՝
զի
բաժանմանէ
ի
միութիւն
խոստովանին
զՔրիստոս.
եւ
սոքա
ի
միութենէ
ի
բաժանումն
որոշեն։
Պատճառելով՝
եթէ
միաւորեալ
ասեմք
զբնութիւնսն,
շփոթումն
լինի։
Ապա
ընդէ՞ր
սոքա՝
գոյացութիւն,
որակ,
քանակ,
եւ
այլքն,
եղական
գոլով
ո՛չ
շփոթին
ի
մ
ի
բնութիւն
խառնեալ։
Եւ
անեղ
բնութեանցն
Աստուծոյ
զրպարտելով
շփոթումն
համբաւես։
Իմա՛
ինձ
եւ
այլ
եւս՝
որ
սո՛ւր
ես
մտօք
եւ
բաժանասէր։
Գոյացութիւն
որ
սկիզբն
է
ամենեցուն
եւ
նախասեռ.
եւ
ի
նմանէ
զուգաբաժանեալ
մարմինն.
եւ
շնչաւորն.
եւ
զգայունն.
եւ
կենդանին.
եւ
բա
նաւորն.
եւ
մարդն.
ո՞չ
ապաքէն
բնութիւնն
են
սոքա
այլ
այլ։
Եւ
ժողովեալ
գոյացուցանեն
զմի
անհատն
Պետրոս
անշփոթ
միութեամբ։
Եւ
զի
անշփո՛թ
են
սոքա
յատկութեամբ՝
յայտ
է.
ուստի
ասեմք,
Պետրոս
մա՛րդ
է
եւ
բանավոր
եւ
կենդանի
եւ
զգայուն
եւ
շնչաւոր
եւ
մարմին
եւ
գոյացութիւն։
Եւ
ժողովեալ
սոքա
լինին
մի
բնութիւն
Պետրոսին։
Եւ
ո՛չ
ասեմք
զՊետրոսն
այլ
եւ
այլ
բնութիւն
ըստ
այլեւայլութեան
սոցա
որ
ի
Պետրոսն։
Այլ
մի
է
Պետրոսն
ըստ
անձին
անհատ
գոլոյն.
եւ
մի
է
բնութիւն
Պետրոսին
ըստ
միաւորութեան
բանին.
իսկ
սոքա
օրինակ՝
եւ
նա՛
ճշմարտութիւն։
Այսքան
առ
այս։
