Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Ի քանի՞ս բաժանի կեանքն։
       Պատասխան։ Նախ՝ յերիս։
       Որ է յաւիտենական։ Եւ մշտնջենաւոր։ Եւ ժամանակեայ։
       Յաւիտենական է՝ որ ո՛չ սկիզբն ունի, եւ ո՛չ կատարած. որպէս Աստուած։ Եւ մշտնջենաւոր՝ որ ունի սկիզբն՝ եւ ո՛չ կատարած. որպէս հրեշտակք. եւ հոգի մարդոյ։
       Եւ ժամանակեայ՝ որ ունի սկիզբն եւ կատարած. որպէս զգայականք. եւ տնկականք։
       Հարց։ Որո՞վ զանազանի կեանքն Աստուծոյ. եւ հրեշտակաց։
       Պատասխան։ Երիւք։ Նախ՝ ի Աստուած ինքնակեանք է. զի յինքենէ՛ ունի։
       Իսկ հրեշտակք յայլմէ ունին այս ինքն յԱստուծոյ։ Երկրորդ՝ յի Աստուած կենդանարար կեանք է։ Իսկ հրեշտակք ո՛չ են կենդանարար այլոց. այլ միայն կենդանի։ Երրորդ՝ Աստուած է անսկիզբն եւ անվախճան կեանք։
       Իսկ հրե շտակք սկսեալ եւ անվախճան որպէս ասացաք։ Եւ այս նոյնէ ըստ առաջին մտացն։
       Հարց։ Որո՞վ զանազանի եւ հաւասարի կեանք հոգւոց եւ հրեշտակաց։
       Պատասխան։ Անմահութեամբ հաւասարք են. զի սկսեալք են եւ անվախճան։ Եւ զանազանին միով. այսինքն փոփոխմամբ. զի հրեշտակն նոյն եւ անփ ոփոխ կենդանի է։ Իսկ հոգին փոփոխի։ Զի նախ կենդանի է մարմնով . յետոյ անմարմին. եւ յետոյ միաւորութեամբ յաւիտեան։ Եւ զայլ յատկութիւնս հոգւոյ եւ հրեշտակի՝ ցուցանելո՛ց եմք յառաջի կայսդ չորիւք։ Իսկ այս միայն կենացն է յատկութիւն։
       Հարց։ Որո՞վ զանազանի եւ հաւասարի ի մանալի եւ զգալի կեանք։
       Պատասխան։ Այսու հաւասա՛ր են, զի ի միոյ կենդանական պատճառէ են սկսեալք։
       Այլ զանազանին, Նախ՝ զի իմանալին անմա՛հ կեանք է. եւ զգալին մահկանացու։ Երկրորդ՝ իմանալին անընդմիջաբա՛ր է ի պատճառէն. իսկ զգալի միջնորդիւ տարերց։
       Հարց։ Որո՞վ զանա զանին եւ հաւասարին զգայական եւ տնկական կեանք։
       Պատասխան։ Հաւասարին, Նախ՝ զի տարրական են։ Երկրորդ՝ զի ապականացու են։
       Եւ զանազանին, Նախ՝ զի տնկականն միայն ի ջերմութենէ հրո՛յ է։ Իսկ զգայականն ի ջերմութենէ եւ ի շնչոյ օդոյ։
       Երկրորդ՝ զի տնկականն ունի զկերակրիլ ն՝ զաճիլն՝ եւ զծնանիլն։
       Իսկ զգայականն ունելով զայսոսիկ առաւելու զզգեալն եւ զշարժիլն։ Եւ զայլ զանազանութիւն սոցա կատարելապէս ուսցուք յառաջիկայսդ։