Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Եթէ մի է առ հասարակ բնութիւն Երրորդութեանն եւ ո՛չ բաժանեալ, ո՞րպէս իմանամք զբանն միայն մարմնացեալ. եւ ո՛չ զհայր եւ զհոգի։
       Պատասխանեմք։ Հարցումնս այս է՛ ո՛չ գիտողաց զհասարակութեանն բան եւ զառանձնութեանն։ Ա՛րդ՝ ընդ դէմ քումդ խոհեմութեան որպէս իմանաս ի միում հաս արակ բնութեան զբանն ծնեալ եւ զհոգին բղխեալ. իսկ հայր ո՛չ ծնեալ կամ բղխեալ. եւ անդրադարձեալ եւս։ Այլ զոր օրինակ՝ ոմն անհատ ունի զհասարակ բնութիւնն լիով յիւրում առանձնութեանն։ Ուստի յա՛յտ է ի սահմանէն. ամենայն մարդ կենդանի բանաւոր մահկանացու մտաց եւ հանճարոյ ընդունակ։ Եւ դու Պետրոս՝ մարդ կենդանի բանաւոր մահկանացու մտաց եւ հանճարոյ ընդունակ։ Ա՛րդ՝ դու առանձնութեամբ քո որ ունիս զհասարակ բնութիւնդ՝ ծնար այսօր ի մօրէ՛ կամ մեռար յաշխարհէ՛ եւ ո՛չ հասարակ մարդկութիւնս։ Նոյնպէս իմա՛ եւ զԱստուածն բան. ունելով զնոյն բն ութիւն յառանձնութեան իւրում. եւ միայն միացեալ ի մարմնի եւ ո՛չ հայր եւ հոգի ըստ առաքելոյ. «Ի նմա բնակէ՛ ամենայն լրումն աստուածութեանն մարմնապէս։ Որ է՛ էապէս»։ Եւ այն զի ո՛չ ինչ ունի մինն նւազ քան զերկուքն, եւ ո՛չ երկուքն առաւել քան զմին. բաց յառանձնութեանցն։ Այս վասն հասարակ բնութեանն։
       Իսկ վասն անբաժան էութեանն ծանի՛ր եւ զայդ օրինակաւ։ Որպէս մի էութիւն է խնծորն. եւ ունի երեք յատկութիւնս որակաց. զհամն, եւ զհոտն, եւ զգոյնն ընդ ձեւոյն։
       Ա՛րդ՝ զանազան զգայութեամբ զանազանապէս զգամք, եւ ո՛չ ամենայնիւ զմինն՝ կ ամ միովն զամենայն։
       Զի աչք զգայ զգոյնն ընդ ձեւոյն. եւ ո՛չ զհամն եւ զհոտն։
       Իսկ ըռընկունքն զհոտն. եւ զայլսն ո՛չ։ Եւ ճաշակելիքն զհամն միայն՝ արտաքոյ մնալով հոտոյն եւ գունոյն։
       Եւ որպէս հուրն ունի յէութեան իւրում լոյս եւ ջերմութիւն։ Իսկ շօշափելիքն զգայ զջերմո ւթիւնն՝ եւ տեսանելիքն զլոյսն զլոյսն միայն ի միում էութեան։ Նոյնպէս ի մարդեղութեան բանին անբաժան գոլով հայր եւ հոգի, ըստ որում. «Ես ի հայր՝ եւ հայր ի յիսէ»։ Եւ թէ. «Հոգւովն Աստուծոյ հանեմ զդեւս»։
       Սակայն բա՛նն մարմին եղեւ. եւ ո՛չ հայր եւ ո՛չ հոգի։