Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Կիւրոս յառաջին ամի թագաւորութեան իւրոյ՝ արձակեաեց Ե բիւր զգերիսն յԵրուսաղէմ, սաղմանասար իշխանաւն. զի շինեսցեն զտաճարն։ Եւ խափան եղեւ ի շրջակայ ազգացն ԽԲ ամ։ Մինչ ի Դարեհի Բ ամն արձակեացաւ Զօրաբաբէլ, եւ ի Դ ամն շինեաց զտաճարն։ Վասն որոյ ասէ աւետարանն «զքառասուեւ զվեց ամ շինեացաւ տաճարս այս»։
       եւ յետ եօթանասուն ամի շինուածծոյ տաճարին՝ ապա արձակեալ Նէեմի շինէ զպարիսպն Է մի ի ԼԲ ամին Արտաշէսի. որպէս ասէ գիրքն եզրի։ Եւ այսպէս յետ աւերածոյն եւ գերութեան նախ տաճարն շինեցաւ, եւ յետոյ պարիսպն կանգնեցաւ։ Ի տիպ խորհրդոյ օրինակի մերոյս տաճարի գերեալ ի մեղաց եւ աւերեալ տաճար սրբութեանս եօթնիւք զգայութեամբք։ Եւ յորժամ զղջանամք ի մեղաց նախ խոստովանութեամբ շինեմք զտաճար սրբութեան մերոյ. եւ ապաշխարութեամբն որ է փոխարէնքն՝ կանգնեմք զպարիսպն եօթնիւք զգայութեամբք։ Եւ եօթնից ժամանակաց փոփոխմամբ՝ է հասակաւ յեօթն դար կենցաղոյս՝ լինիմք տաճար եւ քաղաք Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ։
       Դարձեալ՝ յերիս ժամանակս ազատեցան ի Բաբիլօնէ. այսինքն Կիւրոսիւ սաղմանասարաւ. Դարեհիւ Զօրաբաբէլ. Արտաշէսիւ Եզր դպիր եւ Նէեմի։ Նախ՝ նշանակեն առաջինքն զմարգարէքն եւ զարդարսն. որք ո՛չ կարացին զկործանեալ բնութիւնս շինել արդարութեամբ։ Իսկ երկրորդն Զօրաբաբէլ ի Զ ամին Կիւրոսի շինեաց զտաճարն. նշանակէ զՔրիստոս որ եղեւ երկրորդ Ադամ. եւ ի վեց դարուն կանգնեաց զկործանեալ բնութիւնս. իսկ երրորդն Նէեմի եւ եզր դպիր՝ կանգնեցին զպարիսպն եւ զդունսն. նշանակեն զառաքեալսն զհայրապետսն եւ զվարդապետսն. որք օրինօք պարսպեն զեկեղեցի, եւ հանապազ ուսուցանեն զդպրութիւն։ Դարձեալ՝ նշանակեն զերիս կոչմունս. մարգարէիւք եւ առաքելօք. եւ զվերջինն ի կատարածի հրեշտակօք։
       Դարձեալ՝ նշանակեն զերիս ազատութիւնս ի կռոց։
       Նախ մասնաւոր հրէից. եւ ապա մեր եկեղեցւոյ։ Եւ ի կատարածի բովանդակքն. «յորժամ լրումն հեթանոսաց մտցէ, ամենայն Իսրայէլ կեցցէ»։
       Դարձեալ՝ նշանակէ զերիս օրէնս. զԲանականն. զԳրեալն. եւ զԱւետարանն։