Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Հարց։ Վասն է՞ր թոյլ տայ Աստուած արդարոց անկանիլ ի փորձութիւն։
       Պատասխան։ Վասն բազում պատճառի։
       Նախ՝ զի զծածուկ առաքինութի ւն արդարոյն յայտնի արասցէ այլոց ամենեցունց. որպէս զՅոբայն եւ զԱբրահամոյն. ըստ այնմ որ ասէր. «Ա՛յժմ ծանեայ թէ երկիւղած ես դու յԱստուծոյ ». այսինքն այժմ ծանուցի։
       Երկրորդ՝ զի ի ձեռն անտեղի գործոց՝ փրկութիւն լիցի այլոց. որպէս ի ձեռն խաչին Քրիստոսի՝ փրկութիւն ե ղեւ աշխարհի։
       Երրորդ՝ որպէս Պօղոսի տուաւ խայթ մարմնոյն զի մի՛ զի վերուստ առեալ շնորհն եւ զօրութիւն՝ հպարտութեամբ լքանիցէ։ Ասէ. «Շատ է քեզ շնորհ իմ պօղ է, զի զօրութիւն իմ ի տկարութեան քում կատարի»։
       Չորրորդ՝ թոյլ տայ փորձութեան արդարոց ի յուղղութիւն ալյոց. որպէս Ղազարոյն եւ մեծատանն. զի տեսանելով զՂազարոս՝ եւ լսելով վասն մեծատանն՝ զարհուրիմք եւ գամք յուղղութիւն։
       Հինգերորդ՝ թոյլ տալով լինին ոմանք ի փառս այլոց. որպէս ի ծնէ կուրին. ըստ այնմ. «ո՛չ դորա վնասէ եւ ո՛չ հօր եւ մօր իւրոյ ». այլ վասն փառացն Աստուծոյ։
       Վեցերորդ՝ թողեալ լինին ոմանք չարչարեալ առ ի նախանձ այլոց. զի պատիւ չարչարելոցն յայտնի լիցի վասն հանդերձեալ յուսոյն. որպէս վկայիցն եղեւ. զի «Զհամբերութիւնն Յոբայ լուարուք եւ զկատարումն Տեառն տեսէք » ասէ առաքեալն Յակոբոս։
       Եօթներորդ՝ թոյլ տուեալ լինի եւ ոմանց անկանիլ ի մեղս ինչ։ Զի ի հպարտութենէն զոր ունէր վասն առաքինութեան՝ խոնարհեսցի եւ անկցի առաջի Տեառն խոստովանութեամբ. եւ ընկալցի զթողութիւն. որ նախ համասե՛ռ էր սատանայի։
       Ութերորդ՝ թոյլ տալով սրբոց չարչարիլ՝ վասն պսակացն առաւելութեան է. զի կենցաղս այս հանդէս է նահատակութեան. եւ ըստ չափոյ համբերութեան՝ առցէ զյաղթանակն. որպէս սրբոյն Ստեփաննոսի. զի ունէր զսարկաւագութեան եւ զառաքելութեան պատիւն, ընկալաւ եւ զմարտիրոսութեան պսակն ի քարկոծումն իւր. այսպէս եւ այլքն. ըստ այնմ. «Թէ ընտիր եւս գտանիցի՝ առցէ զպսակն կենաց»։
       Իններորդ՝ նահատակադիրն Քրիստոս է փրկիչն ամենեցուն . եւ ամենայն սուրբք՝ զինուո՛րք նորա. պարտին եւ զինուորքն զօրաւարին նմանիլ եւ նահատակիլ։ Ըստ այնմ. «Եթէ չարչարանացն կցորդեսցուք, եւ փառացն հաղորդ լինելոց եմք»։ Եւ այլ ուր ասէ. «Ո՛չ ոք զինուորեալ աստ էն եթէ զօրավարին հաճոյ լինիցի։ Եւ մարտիկ ոք ո՛չ պսակի՝ եթէ ո՛չ ըստ օրինին մարտիցէ»։
       Տասներորդ՝ զանկեղծ սէրն նշանակէ զոր ունին առ Քրիստոս, փոխանակ չարչարանաց նորա չարչարանս կրել. եւ ի սիրոյ նորա ո՛չ մեկնիլ. որպէս ասէր առաքեալն. «Ես զչարչարանս Քրիստոսի ի մա րմնի իմում կրեմ»։
       Եւ այլ ուր. «Ո՞ մեկնեսցէ զիս ի սիրոյն Քրիստոսի » եւ այլն։
       Մետասաներորդ՝ որպէս հայրն զորդին գան հարու՝ զի զգաստացեալ մի՛ զրկեսցի ի ժառանգութենէ հայրենեացն. այսպէս եւ Աստուած զսուրբս եւ զսիրելիս իւր խրատէ։ Որպէս եղեւ առ Մարիամ բորոտութիւն վասն բանբասելոյն զՄովսէս. որ աստ սակաւ ինչ տանջեցաւ, զի մի՛ ելցէ յերկնից ժառանգութենէն։
       Երկոտասաներորդ՝ զի սուրբքն բանիւ մեզ ուսուցանեն՝ նեղութեան եւ փորձանաց համբերել. պատրին ինքեանք գործով կատարել զնոյն. զի հաւատարիմ լիցին բանք նոցա։ Որպէս ասէր առաքեալն. «Ճնշեմ զմարմին իմ եւ հնազանդեցուցանեմ. զի մի՛ որ այլոցն քարոզեցի՝ ես ինքնն անպիտան գտանիցիմ»։
       Երեքտասաներորդ՝ զի տկար մարմնով՝ անմարմին եւ զօրաւոր թշնամոյն յաղթեսցեն. որով Աստուած իսկապէս փառաւորի. տեսանելով զտկարն յաղթել զօրաւորին. ըստ այնմ որ զախորժա կս իւր յայտնէր սիրելոյն. «Շա՛տ է քեզ շնորհ իմ. զի զօրութիւն իմ ի տկարութեան քում կատարի ». այսինքն թէ. որպէս ես Աստուածային մարմնոյս զօրութեամբն յաղթեցի փորձողին, նոյնպէս եւ դու շնորհօք իմովք՝ տկար մարմնով քո՝ յաղթես եւ նկուն առնես զնա։
       Չորեքտասաներորդ՝ Զի գիտասցէ սատանայ զտկարութիւն իւր՝ թէ ո՛չ միայն յԱստուծոյ, այլ եւ ի մարդկանէ յաղթի. ըստ Տեառն որ ասէր. «Տեսանէի զսատանայ անկեալ յերկնից. եւ ձեզ ետու իշխանութիւն կոխել զօձս եւ զկարիճս»։
       Հնգտասաներորդ՝ ասէ սուրբն Դիոնէսիոս՝ թէ վասն այն տայ Աստուած սրբոցն նեղ ութիւնս եւ փորձութիւնս, զի նեղութիւնն սիրելի եւ փափագելի՛ է նոցա. եւ յայնժամ ուրախանան սուրբքն, յորժամ ի մարմնական հեշտութեանց հեռանան. եւ արիանան ի փորձութիւնս. եւ սակաւ նեղութեամբ ժամանեն ի մեծ հանգիստն։ Ըստ այնմ. «Բազում նեղութեամբ պա՛րտ է մտանել յա՛յն հանգիստն»։