Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Վասն է՞ր լուսաւորեցան երեսքն Մովսէսի։
      
       Պատասխան։ Վասն բազում պատճառի մեծահրաշ սքանչելիքս եղեւ առ Մովսէս։
       Նախ՝ զկերպն Ադամայ որ ի դրախտիներեւեցոյց յինքեան. զոր ետես մահ եւ ընկէց զթագն իւր։ Ըստ այնմ. «Թագաորեաց մահ յԱդամայ մինչեւ ցՄովսէս»։
       Զի ի Մովսէս օրինկաւ՝ եւ ի Քրիստոս ճշմարտութեամբ կործանեցաւ մահ. եւ ի յարութեանն առ հասարակ մեր։
       Երկրորդ՝ զի դէմս յանդիման ետես զՏէր եւ նշան լուսոյն մնաց ի տեսութիւնն։
       Երրորդ՝ զի փառք տախտակացն մեծասցի ի լոյս երեսացն։
       Չորրորդ՝ զի զարհուրեսցի ժողովուրդն եւ հնազանդեսցի Մովսէսի։
       Հինգերորդ՝ խնայեաց ի նա Տէր՝ ո՛չ ցուցանել զերեսս իւր. այն որ կոչեաց զնա Տէր եւ արար զաչս նորա Տէր եւ պատժօղ։
       Վեցերորդ՝ զի իմանալի ունի լոյս՝ ցուցանէ լոյսն. զի ի գիշերի ելեալ ի խորանէն հալածէր զխաւարն եւ լուսաւորէր զանապատն։
       Եօթներորդ՝ զի որ աշակերտի Մովսէսի՝ զլոյս ընդունի. եւ ո՛չ աշակերտի՝ ի խաւար մնասցէ որպէս քանանացիքն։
       Ութերորդ՝ զի տեսիլ աչացն առաւել պարզեսցէ զլեզու նորա փոխանակ ճարտարութեանն լեզուին։
       Իններորդ՝ ի յօրինակ արդարոցն լուսոյն. որ ո՛չ կարօտին արտաքին լուսոյ, նոյնպէս եւ Մովսէս ո՛չ կարօտէր. զի ո՛չ բնական էր լոյսն. զի աչք բնական տեսութիւն ունի, այլ ո՛չ թէ լոյս։
       Տասներորդ՝ զի յոր զայնպիսի լոյսն յինքն ընկալաւ, զամօթ առականացն Ադամայ ո՛չ ստացաւ։
       Մետասաներորդ՝ յօրինակ Տեառն որ պայծառացաւ ի Թաբօր։ Եւ սոյնպէս զանազանի։ Նախ՝ զի Տէրն բոլոր մարմնով լուսաւորեցաւ. եւ նա մասամբ. եւ դ՝ Տէրն բնութեամբ ունէր զլոյսն. եւ նա արտաքուստ ստացաւ։ Եւ դարձեալ՝ Տէրն այլոց տայ զլոյսն. եւ Մովսէս ո՛չ կարէ։
       Երկուտասաներորդ՝ լուսաւորեցաւ՝ ի քօղ արկցէ երեսացն. որ օրինակ է զհին կտակարանս. քօղ է արկեալ եւ առագաստ մտաց նոցա. մինչեւ դարձցին առ Տէր հոգիքն որպէս Մովսէս. եւ ապա վերասցի քօղն եւ յայտնեսցի լոյս գիտութեան նոցա։
      
       Հարց։ Քանի՞ անգամ ել ի լեառն Մովսէս։
      
       Պատասխան։ Բազում անգամ է։
       Այլ գլխաւորն երեք է։
       Առաջին, երեքօրեայ սրբութեամբ յիսներեկի աւուրն ելից յԵգիպտոսէ. որ ընկալաւ զտասնբանեան օրէնս եւ պատմեաց ժողովուրդեանն։
       Երկրորդ՝ քառասնօրեայ պահելով է առ զբ տախտակս եւ խորտակեաց։
       Երրորդ՝ դարձեալ՝ խ պահեաց եւ էառ զկրկին տախտակսն գրեալ մատամբն Աստուծոյ իբրեւ զառաջինն, եւ եդ ի տապանակ վկայութեանն։
       Եւ գ է քառասունքն Մովսէսի բաց ի Յեսուայն արտաքոյ միգին։
       Մին վասն օրինաց տախտակին։
       Եւ մին վասն Ահարօնի հաշտութեանն ելանել կրկին ի լեառնն։
       Եւ մին յորժամ զլրտեսքն առաքեցին ի Կադիսա. եւ Խ օր յամեցին ո՛չ Մովսէս զխ պահեաց։
       Որպէս ասէր յերկրորդ օրէնքն։
       Զայս ասէ մեծն Ներսէս երեք քառասունք Մովսէսի ըստ թուոյ ամաց նորին։ Զնոյնս պահեմք եւ մեք գ քառասունք։ Մին վասն հաւատոյ օրիաց։ Եւ մին վասն հոգւոյս իբր Ահարօնի. եւ մին վասն մարմնոյս որպէս ժողովրդեանն։
       Կամ զՔրիստոսի քառասունքն պահեմք եւ զՄովսիսին եւ զԵղիային։
      
       Հարցումն։
       Զի՞նչ է ի վիմէն ծնանիլն։
      
       Պատասխան։ Մովսէսի ասի գոլ դ ծնունդ։ Մինն ըստ բնութեան ծնողաց։ Եւ Գ ըստ շնորհաց. որպէս ի ջրոյ, ի հրոյ, եւ ի վիմէ. ի տիպ Տեառն մերոյ որպէս ասացաւ։
       Այլ եւ ի խորհուրդ ծննդեանն մերոյ։ Նախ ի մօրէ. եւ ապա յաւազանէն, ի հրոյ, եւ ի հոգւոյ։
       Դարձեալ՝ ծնանիմք վերջին հրով. եւ յառնեմք ի հողոյ յարութեամբ։ Եւ սմին համաձայնի վանական վարդապետն մեր ասելով, չորս տարր է մարդոյ եւ դ ծնունդ։
       Ադամ ի հողոյ։
       Մովսէս յամպոյն։
       Հաւատացեալքն աւազանաւն։
       Իսկ ի յարութեանն հրով։
       Եւ ապա պայծառանայ տեսութիւն մեր դէմ յանդիման տեսութեանն Աստուծոյ։ Որում արժանաւորս արասցէ զմեզ եւ զամենայն հաւատացեալս անուան իւրոյ ամէն։
       Այսքան յելից գրոց։