Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Զի՞նչ էր պատերազմն ընդ մարմնոյն Մովսէսի։
      
       Պատասխան։ Փեգովրայ տեղի էր կռոց. եւ դեւքն չտային թոյլ թաղել զմարմինն, մինչեւ սաստեաց Միքայէլ հրեշտակապետն ասելով. «Սաստեսցէ ի քեզ Տէր». որպէս յայտ է ի կաթուղիկէից վերջին թուղթն։
       Եւ առ այս յարմարեն բազում տեսութիւնս վարդապետք եկեղեցւոյ։
       Նախ ասեն թէ զնիւթն Աստուած կարծեցին, սատանայ խաբէր թէ իմ է այս մարմինս իբրեւ Տեառն նիւթոյ. վասն որոյ ասէ. «Սաստեսցէ ի քեզ» որ Տէրն է հոգւոց եւ ամենայն մարմնոց։
       Երկրորդ՝ զհոգին Մովսէսի ո՛չ կարէր յափշտակել սատանայ, փոխանակ հոգւոյն զմարմինն ջանայր յափշտակել. եւ վիճէր ընդ հրեշտակին թէ իմ է. իսկ յորժամ սպասաւորեաց հրեշտակապետն՝ զտիրական անունն ի սաստ կոչելով. յայնժամ ամպ ինչ լուսաւոր ծագեալ ի տեղւոջն, շիջոյց զերեւումն չարին։ Եւ անջրպետեալ ի մէջ ժողովրդեանն եւ մարմնոյն շուրջանակի. զի մի՛ իմասցեն զթաղումն նորա։ Զոր յայսմ օր է եւ յառաջ՝ ասեն զամպ հովանին վերացեալ ի նոցանէ։
       Երրորդ՝ վախճանեալ Մովսէս ի լերինն, եւ միքայէլ փոխադրէր զմարմինն. սկսաւ սատանայ հայհոյել զսուրբն եւ սպանօղ անուանել վասն հարկանելոյն զեգիպտացիսն. վասն որոյ սաստեաց նմա հրեշտակապետն։
       Չորրորդ՝ տեսեալ զՄովսէս առաւել փառաւորեալ, եւ յետ վախճանին թոյլ ետ ներողութիւնն Աստուծոյ ժպրհիլ բանսարկուին ստգտանօք մեղաց. զի մի՛ տացեն նմա զգերազանց պատիւն Աստուած կարծելով։
       Հինգերորդ՝ այս է, որպէս ասէ Պօղոս. «Թագաւորեաց մահ յԱդամայ մինչեւ ցՄովսէս». զի որ ընդ Ադամայ մարտեաւ եւ յաղթեաց. աստ նկուն եղեալ յաղթահարեցաւ։ Եւ փոխանակ հոգւոյն՝ հրեշտակական օգնութեանն կարօտացաւ ցուցանել զտիրապէս իշխօղն բնութեան. որ եւ կշտամբեաց զբռնութեամբ թագաւորելն նորա։
       Վեցերորդ՝ ի թաղումն Մովսէսի Միքայէլ սապսաւորեաց. որում սատանայ հակառակ կայր ներողութեամբն Աստուծոյ։ Զայս նշանակէ թէ՝ յետ ելանելոյ հոգւոյ ի մարմնոյ եւ գնալոյ ի վերին շաւիղն, հակառակ կայ սատանայ եւ չար զօրութիւնքն ընդ նմա, տանիլ զհետ իւրեանց որ զչարսն են գործեալ. եւ յարդարոցն յաղթին հրեշտակին օգնութեամբն. որպէս եւ Անտօն ետես. զի իմացեալ եւ մեք զգուշասցուք այնմ։
       Եօթներորդ՝ ոմանք մարմին Մովսէսի զօրէնսն ասեն. զոր ի բերելն հաւառակէր սատանայ, խոտան եւ անարժան գոլ ժողովրդեանն. վասն որոյ Միքայէլ վերակացու ժողովրդեանն հալածէր զնա։
       Ութերորդ՝ եւ ոմանք զմարմինն Մովսէսի զժողովուրդն կոչեն յելսն Եգիպտոսի որ հակառակէր ազատելոյ զնոսա յԵգիպտոսէ։
       Իններորդ՝ ի ժամ այլակերպութեան Տեառն ի բերել հրեշտակապետին զՄովսէս, ասէ սատանայ ցհրեշտակն, ստեաց Աստուած զՄովսէս մուծանել յերկիրն ուր երդուաւ ո՛չ մտանել նմա։
       Տասներորդ՝ ի սկզբանէ հայհոյիչ Աստուածամարտ էր սատանայ. եւ վասն այն զմարդիկ կորուսանէր մեղօք. որում զվճիռն եւ զսաստն Տէրն եիտ, եւ դատապարտեաց զմեղս ի մարմնի իւրում. եւ եբարձ մահուամբն զմահ եւ որ զիշխանութիւն մահուն ունէր։
       Այսքան առ այս։
      
       Հարցումն։
       Վասն է՞ր ո՛չ գիտեն զգերեզմանն Մովսէսի։
      
       Պատասխան։ Նախ՝ զի մի՛ արհամարեսցի աստուածն մեռեալ։
       Երկրորդ՝ եւ մի՛ փոքրակասցի օրէնքն, տեսանելով զլոյս երեսացն նուաղեալ։
       Երրորդ՝ զի մի՛ ժողովուրդն կանգնեսցէ արձան ի վերայ նորա ըստ սովորութեան երկրին։
       Չորրորդ՝ եւ մի՛ այլազգիքն ցրուեսցեն զոսկերսն։
       Հինգերորդ՝ եւ մի՛ ժողովուրդն առցէ ի նշխարացն եւ պատկեր կազմեսցէ։ Վասն որոյ ամպ ծածկեաց զնա։ Որպէս Տեառն մերոյ ի համբառնալն՝ ամպն կալաւ զնա յաչաց նոցա։ Յայս միտս զխահանայից թաղումն վարագուրաւ ծածկեմք։
      
       Հարցումն։
       Վասն է՞ր Լ օր սգասցին։
      
       Պատասխան։ Երեսուն օրն աւուրք է լուսնին որ փոխէ զտխրութիւնն եւ ի լոյս գայ։
       Նախ՝ փոփոխմամբ իւր նշանակէ զփոփոխելի կենցաղս այս. իսկ արեգակն անփոփոխ է. որ է հանդերձեալն։
       Երկրորդ՝ նշանակէ զմահ եւ զյարութիւն մեր. որ Լ ամեայ յառնեմք. որպէս Ադամ լ ամեայ ստեղծաւ։
       Եւ պահեալ էր զպատուիրանն յաւիտեան անծերանելի էր կացեալ։
       Ա՛րդ՝ սուգն օր ընդ տարւոյ երեսուն օր էր։
       Ա՛րդ՝ նախ՝ զայն հասակն լ ամեայ յորմէ զրկեցաւ մեղօք՝ լան։
       Երկրորդ՝ զփոփոխելի կեանքս սգան. եւ յուսով հանդերձեալ յարութեանն դադարին ի սգոյ եւ ուրախանան։
       Երրորդ՝ զի երեսունն Գ ԺԷ. զի Ժ զգայարանքն մարմնոյ եւ հոգւոյ եւ մտաց՝ քակտի։ Վասն որոյ Լ օր սըգան։
       եւեւեւեւ
       Հարց։ Վասն է՞ր ո՛չ թարշամեցան ծնօտքն Մովսէսի։
      
       Պատասխան։ Նախ՝ զի ընդ Աստուծոյ խօսեցաւ եւ ետես եւ լուաւ զբանն։
       Երկրորդ՝ զի Աստուած էր կոչեցեալ. ո՛չ էր պարտ պակասիլ զգայութեանցն։
       Երրորդ՝ զհանդերձեալ յարութեան խորհուրդն յինքեան ցուցանէր։
       Որոց լինի մեզ ամենեցուն մասնաւորիլ ի փառս արքայութեան երկնից ի Քրիստոս Յիսուս ի Տէր մեր ամէն։
      
       Հարց։ Քանի՞ ամաց պատմութիւն է Ե գիրքս Մովսէսի։
      
       Պատասխան։ Ըստ եօթանասնից վչլ ամաց պատմութիւն է։ Իսկ ըստ եւ սեբեայ վպծ ամք. թիւ մի պակաս։ Վասն զի զկայնան որդի Արիփաքսաթայ եւ հայր Սաղայի ճ եւ ի ամ ի թիւ առնու։ Զոր յիշէ աւետարանն Ղուկասու, եւ մնացորդացն գիրք. եւ ո՛չ յիշէ Մովսէս. զի զսկիզբն կռապաշտութեան ի նմանէ ասեն լինիլ։
      
       Հարց։ Մովսէս նշան կատարեաց մեծամեծ. նոյնպէս եւ այլ մարգարէք. փրկչին մերոյ ո՞րն է առաւել քան զնոցայն։
      
       Պատասխան։ Մարմնական նշանքն զոր կատարէր՝ յէր պակաս խան զնոցայն։ Որ ի կաւոյ աչք ստեղծ. եւ մեռեալս յարոյց. եւ զանշունչ նկանակս աճեցոյց. զոր ոչ արար Մովսէս։ Այլ այնու էր առաւել, զի Քրիստոս զհոգիս ազատեաց իդժոխոց. եւ Աստուած էր եւ մարդ եղեւ եւ խաչեցաւ. որ մեծ է քան զամենայնին։ Որ եւ Մովսէս եկեալ ի Թաբօր վկայէր նմա, եւ աղերսէր ելանել ի խաչ եւ բանալ զդուռն արքայութեան. որում մարգարէքն սպասէին։