Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Բանի՞ են ժամք աղօթից եւ ո՞րք։
       Պատասխանի. Գիտելի է, զի ի հին օրէնսն Մովսէսի է ժամ էր աղօթից. որպէս ասէ Դաւիթ՝ «Է անգամ յաւուր օրհնեցից զքեզ»։ Եւ էր առաջին ժամն նոցա երեկոյին. վասն զի սկիզբն աւուրն զերեկոյն ասէին. որպէս ասէ Դաւիթ՝ «ես առ Աստուած կարդացի եւ Տէր լուաւ ինձ յերեկոյս»։
       Եւ ապա ի հանգստեանն ժամուն։
       Եւ ապա ի մէջ գիշերին։
       Եւ ապա յառաւօտին. որպէս ասէ Դաւիթ՝ «ի մէջ գիշերի յառնէր»։ «Եւ ընդ առաւօտս կանխեցից»։ Զայս Դ ժամու աղօթս ի գիշերի կատարէին. եւ զերեք ժամուն ի տիւն։ Այս է՝ նախ զերրորդ ժամու. եւ ապա զվեց ժամուն. եւ ապա զինն ժամուն. որ աւարտ էր նոցա աղօթիցն։ Իսկ ի նորա եկեղեցի քրիստոնէիցս ազգի՝ յաւելեալ է կրկին ժամ. այսինքն յետ առաւօտին զարեւագալն։ եւ յետ երեկոյին՝ զխաղաղականն. որ լինի Թ անգամ աղօթք ըստ Թ դասուց հրեշտակաց։
       Այլ եւ Թ են աստիճանք եկեղեցւոյ եւ զայս եւս մարգարէն ուսուցանէ, «Օրհնեցէք զԱստուած մեր եւ սաղմոս ասացէք անուան նորա. ճանապարհ արարէք այնմիկ որ նստի ընդ արեւմուտս»։ Եւ դարձեալ ասէ «թագաւորութիւնք երկրի օրհնեցէք զԱստուած. ճանապարտ արարէք այնմիկ որ նստի յերկինս երկնից ընդ արեւելս»։ Որ էր յերկինս երկնից Բանն Աստուած, ի պայծառ եւ լուսաւոր դասուց հրեշտակաց օրհնաբանեալ. եկն ի յերկիր որէ արեւմուտք եւ խաւար, եղեւ որդի մարդոյ։ Յայս միտս մեք ազգս քրիստոնէից յելս արեւու եւ ի մուտս համարձայն վերին զուարթնոցն աղօթեմք առ Աստուած։ Եւ է առաջին ժամ աղօթիցն ի մէջ գիշերի. վասն զի ի մէջ գիշերի յարեաւ Քրիստոս. ե ի մէջ գիշերի հասարակ յարութիւն մեր. վասն որոյ յայսմ ժամու սկիզբն է աղօթից բոլոր աւուրն. յորում ասեմք զՏէր եթէ շրթունքն եւ զայլ սաղմոսսն ի դէմս Հօր Աստուծոյ։ Եւ այս է միտքն, որ մեղօք կապեցաւ։ Որպէս նախաստեղծիցն ի ճաշակմանէնն։ Զարձակումն խնդրեմք բերանոյ հոգւոյ եւ մարմնոյ։ Եւ Գ փոխն վասն չորեք նիւթեայ բնութեանս. եւ վասն Դ պահու գիշերոյն. յորում բազումս նեղեաց զմեզ թշնամին մեր. գանկատիմք նմա ե խնդրեմք զփրկութիւն։ Եւ Ճ տէր ողորմեայն, ըստ թուոյ Ճ ոչխարացն միոյն մոլորելոյ։ Եւ Ծ մարտիրոսսացն. զի ազատութիւն է։ Եւ Գ Տէր ողորմեա Տէրունական տօնիցն։
       Երկրորդ ժամն է օրհնութիւն երից մանկանցն ի դէմս որդւոյ. որ նա էջ ի մէջ հնոցի աշխարհիս. եւ փկեաց զմեզ։ Եւ «Աստուած քաւեա զիս զմեղաւորս» առ Երրորդութիւն սուրբ. որպէս Տէրն ուսոյց մաքսաւորին։ Եւ մեք խրատեալ զնոյն երգեմք։ Երրորդ ժամն արեւագալին առ Հոգին Սուրբ։ Այս Գ ժամս՝ ի գիշերի կատարին։ Իսկ չորրորդ ժամն՝ ցերեկին երրորդ ժամու առաջին ողորմեայն է ի դէմ Հոգւոյն Սրբոյ. ո յերրորդ ժամու էջ յառաքեալսն։
       Հինգերորդ ժամն՝ միջին ողորմեայն է եւ պատարագն։ Ողորմեայն ի դէմս հօր որ առաքեաց զորդին ի խաչ. եւ պատարագն ի դէմս որդւոյ որ խաչեցաւ վասն մեր։ Վեցերորդ ժամն է վերջին ողորմեայն. իններորդ ժամու աղօթն. յորում Քրիստոսս աւանդեաց զհոգին ի ձեռս Հօր։ Զոր այժմոյս Գ ողորմեայն եւ պատարագն ի միասին կատարի։ Եօթներորդ ժամն է խոնարհեցո եւ ապրեցոն ի խորհուրդ թաղմանն Քրիստոսի։ Ութներորդ՝ խաղաղականն է յետ երեկոյին ժամու առ Հոգին Սուրբ. յորում ժամու հոգին Քիստոսի էջ ի դժոխս եւ խաղաղացոյց զնոսա։ Եւ իններորդն է հանգստեան ժամն ի դէմս հօր. որ ասեմք եկեսցէ եւ ննջեմք. որ է վերջք եւ աւարտ ամենայն ժամո բոլոր աւուրն։ Իսկ եկեսցէն ունի սաղմոսս Թ փոխ բոլոր. պահապան Թ ժամուց հանապազորդ գիշերոյն։ Եւ վեց կիսափոխն՝ յաւելեալ ժամուցն մինչ ի հանգստեանն։ Այլ եւ խաղաղականն որ է ի կարդալն՝ է փոխ. ի պահապանութիւն Է զգայարանացս. եւ ի մաքրութիւն անցեալ գործելեացն։ Եւ այս գիտելի է, զի ի գիշերն Դ անգամ կատարի. այսինքն է հանգստեանն, մէջ գիշերին, առաւօտին, եւ արեւագալին։ Վասն զի Դ պահ է գիշերն։
       Առաջին՝ յորում ասեմք ղեկեսցէն
       Երկրորդ՝ պահն է մէջ գիշերն։
       Երրորդ՝ հաւախօսն։
       Չորրորդ՝ լոյս առաւօտն։
       Եւ Տէրն յայսոսիկ ժամս զգուշացոյց զմեզ արթուն կալ եւ աղօթել. որպէս ասէ՝ «ոչ գիտէք յորում ժամու գող գայ, յերեկօրեայ, ի մէջ գիշերի, ի հաւախօսի, թէ ընդ առաւօտս»։ Զի հասակ ամենան մարդոյ ի չորս փոփոխի։ Երեկոյ է տղայութիւնն. յորում նոր գամք ի խաւար կենցաղոյս։ Մէջ գիշերին է երիտասարդութիւն. յորոմ առաւել թմրիմք ի մեղս։ Հաւախօսն է ալեւորութիւնն։ Եւ Առաւօտն ծերն է. որ մերծ է ծագման հանդերձելոյ աշխարհին։ Եւ դարձեալ՝ չորեքնիւթեայ է բնութիւն մարմնոյս մերոյ եւ սոքօք յանցանեմք վասն որոյ Դ անգամ աղօթեմք ի գիշերի ի դէմս մարմնոյ մերոյ։ Իսկ ի ցերեկին աղօթեմք Ե անգամ ի դէմս հոգւոյս մերոյ։ Նախ՝ վասն զի հոգին եռամասնեայէ. բան, ցասումն, եւ ցանկութիւն, եւ ունի իմացումն եւ կամք։ Եւ դարձեալ՝ հոգին ունի Ե ներքին զգայարանք. որ է հասարակ զգայութիւնն. երեւակայութիւն. կարծիք. տրտմախոհութիւն. եւ միտք որ է յիշողութիւն։ Եւ Ե արտաքին զգայութիւն. այսինքն տեսանելիք. լսելիք. հոտոտելիք. ճաշակելիք. եւ շօշափելիք։ Եւ սոքօք զամենայն բարի եւ զչար գործ է մարդ։ Վասն որոյ ի ցերեկն Ե անգամ աղօթեմք։
       Այս հասարակ աղօթք։